راه حل سیستم بهداشت و درمان ایران برای حل مشکل نبود پزشک و عدم ماندگاری پزشکان در مناطق محروم عمدتا استفاده از طرح های مختلف برای فرستادن اجباری پزشکان عمومی و متخصص به مناطق محروم و دورافتاده است. طبیعی است که این پزشکان برای ماندن در مناطق محروم نیازها و انتظاراتی داشته باشند که برآورده کردن و پاسخ دادن به آن‌ها واقعا سخت نیست.
از هر کس که بپرسید قطعا می‌داند که برخی مناطق محروم کشور با مشکل کمبود پزشک متخصص و عدم ماندگاری آن‌ها روبرو است، اما چرا هیچ کس پای صحبت‌های این متخصصان جوان ننشسته تا بداند چه کمبودهای آن‌ها را اذیت می‌کند و چه موانع و مشکلاتی سر راه آن‌ها است.؟
می‌توانستم بروم، اما می خواهم به کشورم و مردم خودم خدمت کنم
مریم موسوی، متخصص جراحی زنان و زایمان یکی از این متخصصان جوانی است که امسال به طرح اعزام شده است. این متخصص جوان در سخنانی به سیاست‌های غلط تقسیم پزشکان پرداخت و گفت: مشکلات در این زمینه زیاد است. نبود تطابق فرهنگی و شرایط جغرافیایی سخت آسیب رسان است و متاسفانه موجب متلاشی شدن زندگی بسیاری از پزشکان و متخصصان طرحی شده است. تفکری پشت تقسیمات و اعزام پزشک به مناطق محروم نیست. عدم تطابق فرهنگی و شرایط جغرافیایی سبب متلاشی شدن زندگی بسیاری از همکاران می‌شود.
وی با انتقاد از عدم وجود امکانات مناسب و لازم برای ماندگاری پزشکان در مناطق محروم گفت: این موارد موجب بی‌انگیزگی برای ماندن ایجاد می کند. در بسیاری از موارد حتی تجهیزات پزشکی لازم برای انجام کارهای تخصصی ندارند و وقتی از قابلیت‌های متخصصان طرحی استفاده نمی‌شود و ابزار و تجهیزات لازم برای درمان بیماران در برخی از این مناطق وجود ندارد، اعزام متخصصان این گونه به شهرهای دورافتاده اتلاف سرمایه است.
وی با طرح این پرسش که چرا یک جراح باید به دلیل نبود تجهیزات لازم، نتواند از اتاق عمل استفاده کند و صرفا مریض سرپایی را ویزیت کند؟ اشاره کرد که این مسائل باعث دلسردی متخصصان طرحی می شود و حتی می تواند علت مهاجرت آنان باشد گفت: اگر آدم رفتن بودیم اینجا تخصص نمی‌گرفتیم. ما سالیان متمادی بسیار سخت درس خواندیم تا به مردم کشور خود خدمت کنیم. اما حالا امکانات لازم برای کار کردن نداریم و شرایط و بسترهای لازم هم برای زندگی متخصصان در مناطق دورافتاده فراهم نشده است. بنابراین رغبتی برای فعالیت و ماندن در این مناطق وجود ندارد.
موسوی افزود: ما هم به عنوان عضوی از جامعه این حق را داریم که از امکانات مناسب و یک رفاه نسبی برای زندگی برخوردار باشیم و نتیجه سال‌ها تلاش و درس خواندن خود را با ارائه خدمت مطلوب به مردم کشور خود مشاهده کنیم، وگرنه برای خیلی از ما شرایط مطلوبی در سایر کشورها وجود دارد که می تواند باعث مهاجرت ما شود، اما ما آدم رفتن نیستیم.
در برخی مناطق محروم، امکانات رفاهی در اختیار پزشک قرار داده نمی‌شود. همین توسعه نیافتگی برخی مناطق به یک دافعه بزرگ برای ارائه خدمات فوق تخصصی در مناطق محروم، بدل شده است. دکتر موسوی می گوید: ما در ایران پزشک کم نداریم. در همه مناطق حتی دورافتاده هم پزشک وجود دارد، اما مساله امکانات است. برای پزشکانی که بی‌امکانات در این مناطق هستند، بی‌انگیزگی ایجاد شده است. از طرفی هم بحث کمی درآمد مطرح است؛ در رشته زنان طرح دریافت پلکانی مثلا این گونه است که اگر ۵ سزارین انجام دهیم، سزارین ششمی رایگان حساب می‌شود و هیچ درآمدی برای ما ندارد. این موضوع باعث می‌شود که بچه‌ها دلسرد شوند. البته ما اگر دنبال پول بودیم، می‌توانستیم وارد رشته‌های خیلی پول‌سازتری شویم، اما ما آدم‌های علمی هستیم و اگر اکنون داریم حرف می‌زنیم، به این دلیل است که واقعا تحت فشار قرار داریم. من تا یک جایی می‌توانم با هشت میلیون تومان زندگی کنم. من به عنوان یک خانم نمی‌توانم از غرب تا شرق ایران را با اتوبوس بروم، مجبورم با هواپیما بروم، اما واقعا پولی که به من داده می‌شود، حتی پول رفت و آمد من به زادگاهم هم نمی‌شود. بعد از من چه انتظاری دارید؟ انتظار دارید حالم خوب باشد و خوشحال باشم و پرانرژی کار کنم؟
اجبار هست، امکانات نیست
محمد حسین اسدی، متخصص رادیولوژی مشغول خدمت طرح به نبود امکانات و زیرساخت‌های لازم برای ماندگاری پزشکان در مناطق محروم می پردازد و می گوید: این موضوع واقعا یکی از مشکلات اصلی همکاران در مناطق محروم است، نه این که پزشک به تعداد کافی در کشور نداشته باشیم، معتقدم تعداد پزشکان در ایران کافی است، اما اقدام مناسبی به منظور جذب آن‌ها انجام نمی‌شود.
وی افزود: دسترسی نامناسب بسیاری از این مناطق دورافتاده و خطرناک بودن جاده‌ها، نبود امکانات رفاهی مانند مهدکودک و مدرسه جهت تحصیل کودکان متخصصان و نبود هیچ امکان رفاهی و ... قطعی مکرر آب و گاز، نبود تجهیزات و امکانات اولیه در مراکز درمانی، کسورات بالا از حثوث و دریافتی‌های و دریافتی بسیار پایین از جمله موانعی است که موجب شده متخصصان تمایلی به حضور در مناطق محروم نداشته باشند. حقوق ثابت زیر ده میلیون تومان است و کارانه آن‌ها هم به صورت پلکانی و با کسورات زیاد یک سال یا هجده ماه بعد پرداخت می‌شود. فارغ‌التحصیلان هیچ رشته دیگری با اینکه حتی به اندازه نیم پزشکان متخصص زمان تحصیل‌شان نبوده است و هیچ کدام از سختی‌های دوران تحصیل ما را نداشته‌اند با این شرایط حاضر نیستند به مناطق محروم بروند. طبیعی است که وقتی شرایط را سخت کنیم زمانی که اجبار برداشته شود فرد فورا از آن منطقه خارج شود و مجبوریم جای او را با طرح اجباری نفر بعدی پر کنیم.