دکتر یاسر نژادی در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، گفت:« هنگامی که طرح نسخه نویسی الکترونیک را با داشته ها و بنیان های استراتژیک دیجیتال و سلامت کشورمان وفق می دهیم این تغییرات ماهوی که بین ساختارهای اصلی الکترونیک کشور ما با دیگر کشورها وجود دارد باعث بروز بعضی از معضلات در زمینه اجرای این طرح می شود. »                                 
وی در ادامه گفت:« تصمیم گیری های بخشنامه ای بدون ایجاد زیرساخت مناسب ما را به این سمت می برد که از یک اقدام با ماهیت مناسب مثل نسخه الکترونیک، معضلاتی متوجه سلامت می شود. اینکه اگر مشکلی وجود داشته باشد چه کسی در این قضیه متضرر می شود؟ صد در صد در ابتدای امر بیماران ضرر کننده اصلی هستند.»

وی تاکید کرد:«اگر درباره مزایا و یا معایب یک سیستم صحبت می کنیم، در مرحله اول از مزایا و معایبی که برای خدمت رساندن به بیماران ایجاد می شود، سخن می گوییم و بقیه مسائل در حاشیه قرار دارد.»

وی در ادامه گفت:« قطعا نسخه نویسی به صورت سنتی و کاغذی یک روش منسوخ شده است و در بسیاری از مطب ها و مراکز درمانی قبل از اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک، زیرساخت های ایجاد پرونده الکترونیک بیماران ایجاد شده است و پزشکان به صورت بسیار به روز آن را انجام می دهند و بیمارانشان در مطب پرونده سلامت شخصی دارند که سیر درمان، داروهایی که استفاده کرده ، آزمایشات و یا عمل جراحی بیمار ثبت می شود و از گذشته زیرساخت های نسخه نویسی الکترونیک در مطب ها ایجاد شده است و پزشکان بخصوص پزشکان جوان مسلط بر این امر هستند.»

وی افزود:«البته ما بحث آموزش را نیز داریم که قاعدتا به دلیل تفاوت سنی و نسلی پزشکان، تعبیرهای متفاوتی برای آن ایجاد می شود و جامعه هدف متفاوتی خواهد داشت.»

دکتر نژادی گفت:« نسخه نویسی الکترونیکی، سندی است در خصوص دریافت خدمات سلامت مثل دارو ،خدمات پاراکلینیک، آزمایشات، سی تی اسکن، ام آر آی  که می خواهیم آن را به صورت الکترونیکی تبادل کنیم یعنی بین ذینفعان قضیه این تبادل انجام شود و پزشک آن را به مراکز درمانی یا پاراکلینیک یا داروخانه را ارجاع دهد  و در کنار آن شرکت های بیمه و خدمات دهندگان از لحاظ پرداخت مالی در جریان این فرایند نسخه نویسی به صورت شفاف و بر پایه الکترونیک و بر پایه وب قرار می گیرند.»

شفافیت خدمات دریافتی بیماران با اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک
وی درباره مزایای نسخه نویسی الکترونیکی گفت:« اشتباهاتی که در هنگام نسخه نویسی کاغذی به دلیل بی دقتی یا و بدخطی پزشکان رخ می دهد با نسخه نویسی الکترونیک برطرف می شود و وقتی نسخه ها به صورت تایپی و پیش فرض های تعیین شده باشد قطعا خوانایی نسخه ها را بالاتر می برد و اشتباهاتی که مربوط به خطای انسانی است کاهش پیدا می کند. از طرف دیگر نسخه نویسی الکترونیک باعث شفافیت خدماتی که بیمار می گیرد، می شود. یعنی فرد یک پرونده الکترونیک سلامت دارد که در آن پرونده، روند بیماری ها و سیر داروهایی که گرفته ثبت و مشخص می شود که آیا روال تجویز نسخ متعدد، روال علمی و قابل تاییدی است یا خدای ناکرده تعارض منافع و مشکلاتی وجود دارد بنابراین این روش نسخه نویسی قابل نظارت و رصد بیشتری خواهد بود.»

پنج کشور پیشرو در اجرای نسخه نویسی الکترونیک
وی با بیان اینکه این بحث پیش می آید که چرا یکسری انتقادات در خصوص پیاده سازی نسخه نویسی الکترونیکی در کشور وجود دارد، گفت:« ما در بحث به این نتیجه رسیدیم که اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک یک اقدام مفید در سطح جهانی و یک روش امتحان شده و قابل قبولی است. بحث اول برمی گردد به تفاوت های ماهوی و ساختار سیستم الکترونیکی ما با کشورهای پیشرو در این زمینه و نحوه اجرای بخشنامه ای آن . در دنیا ابتدا کشور دانمارک نسخه نویسی الکترونیک را در کشورش اجرایی کرد و در کنار آن کشورهای دیگر که در نهایت 5 کشور شدند یعنی دانمارک، فنلاند، سوئد ، انگلیس و امریکا توانستند این طرح را در کشورشان به عنوان کشورهای پیشرو اجرایی کنند. البته این کشورها حتی دولت امارات ،با ایجادزیرساخت حتی دولت الکترونیک را به گونه ای ایجاد کردند که باعث حذف کامل کاغذ از مبادلات اداری شده است.»

انتقادات از طرح برای جلوگیری از متضرر شدن بیماران است
دکتر نژادی خاطرنشان کرد:« این جامعه دلسوز پزشکی است که ابتدا به خاطر سلامت و مشکلات متعاقب برای بیماران انتقاداتی را مطرح می کنند و تمام صحبت ها بر محور این است که آیا بیمار در این زمینه متضرر می شود یا اجرای این طرح به نفع بیمار است؟ اگر صحبت یا انتقادی نسبت به اجرای این طرح می شود صرفا در این زمینه است و بقیه مسائل در حواشی این بحث قرار می گیرد.»

در ابتدایی ترین مسائل با کشورهای اجراکننده طرح فاصله داریم
وی تاکید کرد:«در بحث ساختاری یک مشکل اساسی داریم که حتی در ابتدایی ترین مسائل با کشورهای اجرا کننده این طرح فاصله داریم به عنوان مثال قطعی برق چندساعته در کشور مشکلاتی را به دنبال دارد. شما یک مرکز درمانی شلوغ یا محله شلوغ پزشکی را در نظر بگیرید که در آن لحظه صدها اقدام پاراکلینیک در حال انجام است و قطعی برق باعث ایجاد وقفه در سلامت می شود. محور استراتژیک سلامت خیلی متفاوت از قضایای مشابه است شما ممکن است به یک بانک مراجعه کنید که شبکه قطع باشد، فرد یکی دو ساعت منتظر وصل شدن شبکه می شود و این اتفاق برای همه ما هم افتاده است ولی بحث سلامت یک بحث کاملا متفاوتی است یعنی در کشورهای پیشرویی هم که این قضیه ایجاد شده ابتدا در سه سطح یک:آموزش، دو:پیاده سازی و سه: در حال پیاده سازی این اقدامات در یک زمان طولانی صورت گرفته است.»

وی افزود:« به عنوان مثال در کشوری مثل فنلاند از سال 2001 استارت طرح نسخه نویسی الکترونیک را زدند و تعهد داد که سال 2015 به سطحی برسد که بتوانند آن را به صورت کامل در کشورشان اجرایی کنند یعنی چیزی حدود 14 سال در این زمینه بررسی و مطالعات و تحقیقات انجام گرفته است با وجودی که زیرساخت و فناوری بالاتری دارند.»

هیچ کاری به صورت بخشنامه ای و اجباری، انجام پذیر نخواهد بود
جراح و متخصص ارتوپدی با تاکید بر اینکه هیچ کاری به صورت بخشنامه ای، الزامی و اجباری و بدون ایجاد زیرساخت مناسب انجام پذیر نخواهد بود، گفت:« یکی از مزایایی که برای طرح نسخه نویسی الکترونیک مطرح می کنند جلوگیری از قاچاق دارو است. اما این بحث جامع نیست . مثلا در اقلام ارتوپدی از جمله پروتزهای ارتوپدی که مصارف جراحی را دارد دارای کد IRC است و امکان قاچاق معکوس برای دریافت دلار دولتی وجود ندارد. در زمینه قاچاق دارو قاعدتا کسانی دیگر باید پاسخگو باشند. به نظر بنده آن اقلامی که از داروخانه ها به صورت نسخه های مازاد یا نسخه های کاذب جعل می شود الان هم در این سیستم نسخه نویسی الکترونیک امکان قاچاق وجود دارد و حتی شدت آن می تواند با دست یافتن به کد کاربری پزشک بیشتر شود.»

وی در ادامه گفت:« در بیمارستان های آموزشی، رزیدنت، اینترن و پذیرش همه دسترسی مستقیم به پروفایل یا اکانت پزشک را خواهند داشت در این پروسه شاید خود پزشک به صورت کامل نتواند نسخه هایی که به اسمش نوشته شده یا خدماتی که دریافت شده است را کاملا رصد کند. بنابراین صرفا هک کردن سیستم یا پایین بودن سطح امنیت یا عدم داشتن استانداردهای مناسب در برنامه ای که برای نسخ الکترونیک در نظر گرفته شده مطرح نیست این دسترسی ها هم باعث شائبه فسادآوری خواهد شد و ممکن است در سطوح مختلف هم باعث نوشتن نسخه های خارج از سیستم نظارتی پزشک درکارتابل پزشک شود.»

وی افزود:« خدمات پزشکی جنبه انتظامی و قضایی هم خواهد داشت یعنی اگر یک داروی غیر مربوط یا مشکل دار برای بیمار بدون اشراف خود پزشک و با استفاده از اکانت آن پزشک تجویز شود علاوه بر ضرر مادی، در سطوح انتظامی و قضایی هم می تواند برای پزشک شائبه و مشکل ایجاد کند. در هر صورت در بحث قاچاق دارو باید ارگان های مربوطه نظر بدهند. شاید حجم بالایی از قاچاق های انجام شده در خصوص دارو ارتباطی به نسخه های واصل شده به داروخانه نداشته باشد چون واقعا حجمش کاملا متفاوت است و به حجم قاچاق کانتیتنری و بالاتر از آن نخواهد رسید.»

نادیده گرفتن بیمه های تکمیلی در طرح نسخه نویسی الکترونیکی
وی گفت:« یکی دیگر از مشکلاتی که در کشور با آن مواجه هستیم حجم بالای بیمار در مراکز دولتی و دانشگاهی است و پزشکانی هستند که به صورت آزاد بیمار را ویزیت می کنند یعنی هیچ قراردادی با هیچ بیمه ای ندارند تکلیف بیماران چه می شود و چطور می توانند بقیه خدمات را دریافت کنند؟ بحث دیگر بیمه های تکمیلی است که در طرح نسخه نویسی الکترونیکی دیده نشده است. در کشورهای دیگر محوریت بیمه متمرکزتر است اما ما در کشورمان بیمه های متعددی از جمله بیمه تامین اجتماعی و خدمات درمانی و ...داریم که از این لحاظ دچار مشکل می شویم.»

نسخه نویسی الکترونیک با حجم بالای بیمار در توان و کنترل پزشک نیست
دکتر نژادی در ادامه خاطرنشان کرد:«حجم بالای ویزیت بیمار در ایران یکی دیگر از مشکلات اجرای طرح است. شاید یک پزشک متخصص در کشور دیگر روزی 5 یا 6 بیمار ویزیت کند که اگر این میزان را با آمار ویزیت 80 یا 90 بیمار در مراکز دولتی و دانشگاهی و حتی برخی مطب های خصوصی مقایسه کنیم می بینیم نسخه نویسی الکترونیک برای این حجم بالای بیمار در توان و کنترل پزشک نیست. با این تعداد بالای بیمار و این سرعت اینترنت و با این عدم دسترسی آسان به این سیستم پزشک نمی تواند به بیمار خدمات مناسبی دهد و فکر و وقت محدودی که برای بیمار دارد را باید صرف مسائل حاشیه ای کند که از معاینه صحیح و درمان صحیح خدای ناکرده غافل می ماند.»

مغفول ماندن بحث امضای الکترونیک و تدوین راهنمای بالینی
وی گفت:« قبل از اجباری شدن نسخه الکترونیک قرار بود بحث تدوین راهنمای بالینی و بحث امضای الکترونیک را داشته باشیم. امضای الکترونیک از پروفایل و اکانت داشتن پزشک متفاوت است. امضای الکترونیک که باعث امنیت بیشتر نسخه های نوشته شده می شود همچنین بحث پرونده الکترونیک سلامت را داریم که لازمه الزام آوری و اجبار در نسخه نویسی الکترونیک است.»

وی تاکید کرد:« از معایب دیگری که طرح نسخه نویسی الکترونیک دارد این است که ارتباط متقابل پزشک با مراکز پاراکلینیک و داروخانه ها وجود ندارد و این عدم ارتباط دو طرفه کار را مشکل می کند.»

وی گفت:« دارو یکی از مهمترین موضوعات حاکمیتی است و نحوه تجویز و مصرف آن شکل دهنده ارکان نظام سلامت است یعنی اگر ارتباط صحیح و علمی ایجاد نشود و دپوی داروی زیاد در منازل و همچنین آزمایش های پاراکلینیک غیرضروری و هزینه هایی که نظام سلامت متحمل می شود دراین قضیه می تواند یک بحث استراتژیک برای هر حکومت و کشوری باشد. قاعدتا با پیشرفت تکنولوژی باید به سمت نسخه نویسی الکترونیکی برویم و تمام انتقادات بر می گردد به شاکله اصلی و توانایی های داخلی خودمان برای انجام آن و ایجاد زیرساخت های مناسب برای بهتر خدمت رسانی به بیماران.»

لزوم ادغام نسخه نویسی الکترونیک با پرونده الکترونیک سلامت
وی در ادامه تاکید کرد:« حتما نسخه نویسی الکترونیک باید همراه با ادغام با پرونده الکترونیک سلامت بیمار باشد و حتی خود بیمار دسترسی به پروفایل خود داشته باشد و بداند چه داروهایی گرفته و چه تجویزهایی برای وی شده است و چه داروهایی را در منزل موجود دارد. شرکت های بیمه ای هم قطعا باید این دسترسی را داشته باشند و اطلاعات دموگرافیک بیمار ثبت شود و دراختیار پزشک قرار گیرد و پزشک قابلیت این را داشته باشد که برای بیماری های مزمن حتی نسخه بیش از یک ماه در سیستم بنویسد و بیمه های تکمیلی باید مشکلش در این سیستم حل شود.»

هزینه های تحمیل شده به پزشکان، در تعرفه ها جبران شود
وی گفت:«در نسخه نویسی الکترونیک بیمه ها انتفاع مالی بسیاری خواهند داشت. اولین مسئله حذف دفترچه های کاغذی است که هزینه بالایی برای این شرکت ها دارد همچنین تجویزهای غیرضروری، پس دولت و بیمه ها از این طرح منتفع می شوند و بار اصلی مشکلات بر دوش پزشک است که اپراتوری این سیستم را در کنار درمان باید انجام دهد. قطعا باید مشوق های قانونی و مالی برای پزشک در نظر بگیرند. ابتدایی ترین مسئله در اختیار گذاشتن سخت افزار و نرم افزار است و پشتیبانی فنی باید به صورت رایگان باشد و افزایش هزینه هایی که به دنبال اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک که به پزشکان تحمیل شده باید در تعرفه ها جبران شود.»