ویروسِ مرگ بود یا غفلت؟ ویروسی که با آمدنش همه توجه‌ها را به سمت خود جلب کرد حالا دو سال است کانون توجه عالم شده است، نظام بهداشت و درمان در سراسر جهان از جمله ایران تمام قوای خود را برای مقابله با این ویروس جهانگیر جمع کرد اما سیل مراجعه بیماران کووید به مراکز درمانی سبب شد به سایر بیماری‌ها کم‌توجهی شود.
مدتی قبل که روز جهانی شناخت بیماری ایدز بود محمدمهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به رسانه‌ها گفت: «بعد از شروع پاندمی کرونا، شناسایی مبتلایان به اچ‌آی‌وی کاهش یافت، کرونا سبب شد موارد کمتری از این بیماری شناسایی شود و موارد کمتری تحت مراقبت و درمان قرار گیرند تا مبتلایان به این بیماری بتوانند عمر طولانی‌تر توام با سلامت داشته باشند.»
وقتی سرطان خطرناک‌تر از کووید می‌شود

اما این بی‌توجهی فقط مربوط به بیماری ایدز نیست، طوری‌که حمیدرضا دهقان منشادی، عضو هیأت مدیره انجمن آنکولوژی زنان می‌گوید: «کووید سبب شد توجه به بیماری‌های دیگر کم شود، به‌خصوص به‌دلیل ناآگاهی و ترسی که کووید در بیماران ایجاد کرد بسیاری از آن‌ها برای تشخیص سرطان به‌ویژه اقدامات اولیه آن که مهم است مراجعه نکردند. از طرفی آموزش‌های صداوسیما و وزارت بهداشت چندان کمکی نکرد تا افراد را آگاه کند که سرطان ممکن است خطرناک‌تر از کووید شود. لذا خیلی از بیماران با بی‌توجهی از مراحل اولیه با بیماری پیشرفته به مراکز درمانی مراجعه کردند.»
درهمین‌باره اسدالله رجب، رئیس هیأت مدیره انجمن دیابت ایران می‌گوید: «بعضی افراد بعد از ابتلا به کرونا دچار بیماری دیابت شدند، هر بیماری ویروسی که در بدن استرس ایجاد کند می‌تواند در کنترل قند خون تاثیر منفی داشته باشد و حتی قند خون را از کنترل خارج کند، برای همین باید در دوران اپیدمی بیشتر مراقب بود. اما با شیوع کرونا خیلی از بیماران به‌دلیل ترس و نگرانی که داشتند برای پیگیری مراحل درمان خودشان به پزشک مراجعه نکردند لذا از همان اول ما با این مسئله مواجه شدیم. ضمن این‌که جلب شدن توجه‌ها به‌بیماری کووید بر کاهش توجه به‌سایر بیماری‌ها تاثیرگذار بود، این مسئله هم در همه کشورها اتفاق افتاد.»
همچنین سعیده صالح غفاری، رئیس انجمن اوتیسم به خبرآنلاین می‌گوید: «اگر قبل‌تر نمره‌ی پذیرش بیماران اوتیسم در بیمارستان‌ها از عدد بیست، هشت بود الان به چهار رسید، چراکه اولویت یک مرکز درمانی بیماران کووید بود. قطعاً در اورژانس‌ها ما شاهد ناملایمتی با فرزندان اوتیسم بودیم، خیلی از خانواده‌ها شکایت داشتند که یا پذیرش آن‌ها در مراکز درمانی به تعویق می‌افتد و یا این‌که اصلاً پذیرش نمی‌شوند.»
در واکنشی دیگر مسعود مهرپرور، رئیس انجمن سکته مغزی ایران قبل‌تر بیان کرد: «با شیوع کرونا بسیاری از بیمارستان‌ها آموزشی کشور که درمان سکته مغزی را نیز انجام می‌دادند، درمان این بیماری را تعطیل کرده و فقط افراد کرونایی پذیرش می‌کردند.»

کم توجهی وزارت بهداشت به سرطان
شیوع کرونا سبب شد سهم زیادی از امکانات مراکز درمانی به بیماران کووید برسد، طوری‌که حتی بسیاری از عمل‌های جراحی برای سایر بیماران به تاخیر افتاد. دراین‌باره دهقان منشادی عنوان می‌کند: «در دوران کووید وزارت بهداشت نسبت به سرطان کم توجه شد، به‌نظرم کرونا سبب یک درهم ریختگی در دنیا شد اما این درهم ریختگی در ایران بیشتر و طولانی‌تر بود. توجه بیش از حد همه منابع و تمصمیم‌گیری‌ها روی کرونا سبب شد مراکز درمانی با خدمات انتخابی تعطیل شدند، خیلی از جراحی‌ها مربوط به سرطان عمل‌های انتخابی هستند نه اورژانسی، با آمدن کووید و جلب امکانات بخشی زیادی از عمل‌های انتخابی در وزارت بهداشت کنسل شد و بیمارستان‌ها با خالی شدن از سایر بیماری‌ها به کووید تخصیص پیدا کرد. این اتفاق سبب کم توجهی به سرطان شد طوری‌که عمل‌های جراحی به موقع انجام نشد، حتی خیلی از مراکز تصویربرداری صرفاً روی کووید تمرکز کردند.»
عضو انجمن آنکولوژی اروپا ادامه می‌دهد: «هزینه‌های درمان و بودجه‌های وزارت بهداشت روی کووید متمرکز شد طوری‌که ما در بسیاری از جاها با کمبود داروها و شرایط درمان بیماران مواجه بودیم به خصوص در مراکز دولتی. تخصیص بودجه به کرونا سبب غفلت وزارت بهداشت به سرطان شد، به‌نظرم سرطان که یک بیماری خاموش است و عوارض طولانی مدتی دارد در دو سال کرونا مورد بی‌توجهی قرار گرفت و متاسفانه آینده ما با شرایط سنگین‌تری از بیماران سرطان مواجه می‌شویم، ضرر و زیان و هزینه‌ای که بابت عدم کنترل به‌موقع سرطان می‌پردازیم سنگین‌تر خوادهد بود و با این بی‌توجهی هزینه‌های بیشتری را روی دوش دولت و مردم گذاشتیم.»

کمبود تخت‌های آی‌سی‌یو در دوران کرونا
یکی دیگر از مشکلاتی که ویروس کرونا سبب‌ساز آن شد کمبود تخت‌های آی‌سی‌یو برای سایر بیماری‌ها بود. رامک حیدری، رئیس انجمن حمایت از بیماران دیستروفی(ضعف عضلانی) به خبرآنلاین می‌گوید: «کرونا به چند دلیل در روند درمان بیماران مربوط به انجمن ما تاثیر زیادی داشت، یکی این‌که این بیماران از ترس ابتلا به‌کرونا به مراکز درمانی خودشان مراجعه نکردند، دومین مورد این‌که در مراحل پایانی بیماری، این بیماران به آی‌سی‌یو نیاز دارند، اما وقتی آن‌ها برای بستری شدن نیاز به آی‌سی‌یو پیدا می‌کردند آی‌سی‌یو خالی نمی‌توانستند پیدا کنند، چراکه کرونا سبب پر شدن آی‌سی‌یو ها شده بود.»
وی بیان می‌کند: «این بیماران ممکن است یک ماه به آی‌سی‌یو نیاز پیدا کنند و شاید نتیجه این بستری طولانی مدت هم مرگ‌ومیر باشد، اما شیوع کرونا و نیاز بیماران کووید به آی‌سی‌یو سبب شد دیگر تخت آی‌سی‌یو خالی پیدا نشود چه برسد برای مدت طولانی بستری.»

افزایش چند برابری قیمت تجهیزات پزشکی
درکنار کاهش خدمات مراکز درمانی به سایر بیماری‌ها همزمان با شیوع کرونا، این ویروس سبب افزایش قیمت تجهیزات پزشکی شد. به‌ویژه تجهیزاتی که بین کرونا با سایر بیماری‌ها مشترک بود. رئیس انجمن حمایت از بیماران دیستروفی می‌گوید: «تاثیر زیادی که کرونا روی بیماران و انجمن داشت گران شدن تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های اکسیژن‌ساز، کپسول‌های اکسیژن و ونتیلاتورها بود، ما تمام این وسایل را باید برای بیماران تحت پوشش خودمان خریداری کنیم اما با توجه به‌ این‌که بیماران کرونایی هم به این دستگاه‌ها احتیاج پیدا می‌کردند قیمت‌ها ناگهان افزایش پیدا کرد.»
با این وجود به‌نظر می‌رسد کووید در برخی موارد محدود توفیقاتی هم داشته است. اگر کرونا سبب شد شناسایی بیماران مبتلا به آچ‌آی‌وی با مشکل مواجه شود اما به شناسایی بیماران طیف اوتیسم کمک کرد طوری‌که سعیده صالح غفاری، رئیس انجمن اوتیسم به خبرآنلاین می‌گوید: «طیف اختلال اوتیسم، به‌ویژه بزرگسالان بالای ۱۸ سال گروهی هستند که در جامعه شناخته شده نیستند، آن هم به این دلیل که سطح شدید بیماران اوتیسم و آسیب‌هایی که در حوزه شناختی و رفتاری دارند سبب شده خانواده‌ها آن‌ها را به راحتی وارد جامعه نکنند، این افراد به‌دلیل این‌که جامعه از آن‌ها شناخت ندارند چندن از حقوق شهروندی برخوردار نیستند. اما کووید سبب شد به بهانه تزریق واکسن وقتی به ما مراجعه کردند بسیاری از افراد بزرگسال طیف اوتیسم را شناسایی کنیم