سلامت نیوز:تزریق دوز سوم واکسن کرونا خصوصا واکسن هایی نظیر "سینوفارم "،"برکت" و "بهارات" که از ویروس کشته شده حاصل شده اند و اثر بخشی کمتری دارند، ضرورت دارد، هنوز اطلاعات دقیقی در رابطه با این ویروس در دست نیست لذا برای اطمینان بیشتر و تداوم اثربخشی لازم است که دوز سوم هم تزریق شود. این بخشی از صحبت‌های دکتر «سعید تاملی» قائم مقام معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس کمیته بهداشت و واکسیناسیون استانداری تهران در گفت و گو با سلامت نیوز است، متن کامل این گفت وگو را در ادامه می‌خوانید.
عوارض کوتاه مدت و بلند مدت واکسن های کرونا شامل چه مواردی است ؟
تمامی واکسن ها حتی واکسن‌هایی که برای بیماریهایی غیر از کووید 19 تزریق میشوند، ممکن است عوارض کوتاه مدتی نظیر سردرد و یا تب و لرز به همراه داشته باشند که بعضا از ۲۴تا ۴۸ ساعت به طول کشیده و با استراحت، مصرف مسکن‌ها ومایعات بهبود پیدا میکنند اما معمولاً عوارض بلند مدت و شدیدی بعد از تزریق واکسن های کرونا دیده نشده است.
ترس از واکسیناسیون کرونا تا چه حد جدی بوده و آیا احتمال فوت در برخی اشخاص بعد از تزریق واکسن صحت دارد؟
تا به امروز حدود 90 درصد از افراد واکسینه شده‌اند، پیش از واکسیناسیون آمار مرگ و میر روزانه بالا بود، الان هم میزانی از مرگ ومیر وجود دارد و نمی‌توان گفت این تعداد مرگ و میر به دلیل واکسیناسیون اتفاق افتاده است. در جامعه ای که ۹۰ درصد از افراد واکسینه شده اند امکان مرگ و میر بازهم وجود دارد ولی ربطی به واکسیناسیون ندارد و این میزان از مرگ و میر به دلایل دیگری اتفاق افتاده است. این ذهنیت غلط که واکسیناسیون باعث مرگ افراد می شود، نه تنها در کشور ما بلکه در کشورهای زیادی وجود داشته است. در مواردی همزمانی فوت افراد با واکسیناسیون این باور غلط را ایجاد کرده که فوت به دلیل واکسیناسیون بوده در حالی که بعد از بررسی ها متوجه شدند این قضیه ربطی به واکسیناسیون نداشته و تنها به دلیل همزمانی اتفاق افتاده است.
ما از بهمن ماه سال گذشته اقدام به واکسیناسیون افراد کرده‌ایم و غیر از عوارض کوتاه مدت و معمول واکسن، عارضه وخیم و شدیدی دیده نشده است، در رابطه با عوارض بلندمدت واکسنها هم نمی‌توان به این زودی اظهار نظر کرد.
عده‌ای از مخالفان واکسیناسیون معتقدند که این واکسن ها اثری نداشته چرا که برخی از افراد با وجود تزریق 2 دوز واکسن دچار عوارض شدید و در مواردی مرگ و میر شده اند.
هیچ واکسنی اثربخشی صد درصدی ندارد و اصولاً واکسنی نداریم که بتوانند به طور کامل از ابتلا به بیماری‌ها پیشگیری کنند. بهترین واکسنها تنها بین ۹۰ تا ۷۰ درصد قابلیت پیشگیری دارند . اما آنچه که ما در ایران و سایر کشورها مشاهده کردیم نشان می‌دهد که به لحاظ آمار ابتلا، تفاوت فاحشی بین آن گروهی که واکسن زده اند وآن کسانی که واکسن نزده اند، دیده شده است.
اکثریت مرگ و میر هایی که بر اثر کرونا اتفاق افتاد هم کسانی بودند که واکسن نزده بودند بنابراین واکسن از ابتلای به بیماری به صورت صددرصد جلوگیری نمی کند اما از بستری شدن و ازدیاد آمار مرگ و میر پیشگیری می کند، این قضیه بر اساس آمار مرگ و میر تایید و به اثبات رسیده است به طوری که میزان مرگ و میر در کشورما بر اثر کرونا پیش از واکسیناسیون سه رقمی و در حال حاضر دو رقمی شده است.
مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده و تاثیر واکسیناسیون را تأیید کرده است، اما متاسفانه عده ای از مردم بعد از واکسیناسیون دچار نوعی ساده‌انگاری در رابطه با بیماری شده‌اند درحالیکه واکسن به تنهایی مشکل را حل نمی کند بلکه رعایت پروتکل های بهداشتی همانند قبل ضروری است..
علاوه بر این تمامی واکسن های موجود در کشورمان باید در دو دوز تزریق شوند تا اثر بخشی لازم را داشته باشند و از تزریق دوز دوم باید دو هفته بگذرد تا اثربخشی کامل واکسن ایجاد شود. برخی از افراد در فاصله زمانی بین دوز اول واکسن تا دوز دوم به ویروس کرونا مبتلا میشوند و حتی بعد از تزریق دوز دوم هم امکان ابتلا به کرونا وجود دارد. پس نمی توان گفت که این واکسیناسیون است که باعث ابتلا افراد یا خدای نکرده فوت اشخاص می شود بلکه عموما افرادی هستند در فاصله زمانی قبل از دو هفته اثربخشی دوز دوم مبتلا شده در نتیجه فوت کرده‌اند. واکسیناسیون تاثیر قطعی در کاهش موارد ابتلا به کرونا ندارد بلکه تاثیر آن در کاهش علائم بیماری و کاهش میزان مرگ و میر است.
تزریق دوز سوم واکسن کرونا به چه دلیل ضرورت دارد؟ آیا تمامی افراد باید نسبت به تزریق دوز سوم اقدام کنند یا تنها گروه سنی خاصی باید واکسیناسیون دو سوم را انجام بدهند
تزریق دوز سوم واکسن کرونا خصوصا واکسن هایی نظیر "سینوفارم "،"برکت" و "بهارات" که از ویروس کشته شده حاصل شده اند و اثر بخشی اندکی کمتر دارند، ضرورت دارد، هنوز اطلاعات دقیقی در رابطه با این ویروس در دست نیست لذا برای اطمینان بیشتر و تداوم اثربخشی لازم است که دوز سوم هم تزریق شود. فعلا پروتکل ما برای تزریق دوز سوم، افراد بالای سنین ۶۰ سال هستند ولی احتمالاً از این هفته، واکسیناسیون سنین بالای ۵۰ سال هم اعلام می‌شود و همینطور مابقی گروه‌های سنی به ترتیب اولویت واکسینه خواهند شد.
چرا برخی از افراد پس از تزریق واکسن عوارضی از خود نشان نمی دهند ولی برخی دیگر دچار عوارض شدیدی میشوند؟
به این دلیل که انسان‌ها با هم متفاوت هستند برخی از آن ها حتی با وجود یک سرماخوردگی ساده عوارض شدیدی از خود نشان می‌دهند اما برخی دیگر عارضه ای نشان نمی دهند، در رابطه با کرونا هم این تعارض وجود دارد علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. این قضیه به دلیل تفاوت سیستم ایمنی افراد با یکدیگر است که باعث تفاوت در علائم بیماری و همچنین عوارض پس از واکسیناسیون می‌شود. به طور نمونه در یک خانواده، سه نفر واکسن میزنند یک نفر دچار تب شدید یک نفر دچار تب خفیف و بدن درد و نفر سوم هیچ گونه علائمی ندارد.
به طور تقریبی عوارضی که واکسن "آسترازنکا" نشان داده ازعوارض سینوفارم بیشتر بوده این تفاوت در عوارض به چه دلیل است؟
اصولاً واکسن های مختلف پلتفرم های مختلفی دارند، پلتفرم های برخی از این واکسن ها بر مبنای ویروس کشته شده و مابقی بر اساس پروتئین و یا وکتورهاست. به همین دلیل ممکن است این واکسن ها در عوارض هم با هم اختلاف داشته باشند.
در ابتدای واکسیناسیون با کمبود برخی از واکسنها مواجه بودیم و عوارضی برای برخی از واکسنها از جمله " آسترازنکا" مطرح شد، عده‌ای معتقد بودند، به دلیل کمبود این واکسن در کشور عوارضی به آن نسبت داده شده که در اصل واقعیت نداشته است.
بسیاری از این گفته ها شایعه ای بیش نیست و ما خوشبختانه در کشور کمبود ازنظر واکسن نداریم. در بیشتر کشورها مشکل عدم استقبال از واکسن بسیار شایع بود ولی خوشبختانه در کشور ما این قضیه دیده نشد و ما میزان بالایی از واکسیناسیون را به خود اختصاص دادیم و مردم به خوبی از واکسیناسیون استقبال کردند به طور مثال آمارواکسیناسیون در روسیه تنها به۳۰ درصد رسیده است و یا آلمان به همین صورت.
واکسن "آسترازنکا" که جزو واکسن‌های وارداتی بود مدتی با کمبود مواجه بود اما در حال حاضر این واکسن هم در کشور موجود است و مشکلی از این بابت وجود ندارد.
مخالفان واکسیناسیون معتقد هستند این واکسنها در آینده عوارض ناگواری نظیر عقیم شدن ایجاد میکنند، چه پاسخی برای این ادعا دارید.
این قضیه تنها منحصر به ایران نیست و در همه جا افرادی که اعتقادی به واکسیناسیون ندارند هستند، به طور نمونه ما واکسن "اسپوتنیک" را اولین بار از روسیه وارد کردیم اما بعد از این همه مدت میزان واکسیناسیون در آنجا تنها ۳۰ درصد است. در اغلب کشورها واکسیناسیون هنوز اجباری نشده است. این که عده ای از افراد به اسم طب سنتی با واکسیناسیون مخالفت می کنند باید دلیل علمی داشته باشد اگراین مخالفت با دلایل علمی اثبات شده مطرح شود قابل بررسی است در غیر این صورت ادعایی بی مورد است. در هر صورت یک استامینوفن ساده هم عوارض خود را دارد. ولی در رابطه با داروها مضرات و فواید باید در کنار هم در نظر گرفته شود . کار علمی باید مبنای وشواهد علمی داشته باشد، اگر این عزیزان هم شواهد علمی دارند، باید مورد توجه قرار گیرد،اما اگر صحبتی غیر از مبنای علمی مطرح کنند، قابل توجه و استناد نخواهد بود. سالهاست که واکسن های زیادی تزریق می شود و تاکنون کسی برحسب گمانه زنی از انجام این واکسیناسیون ها امتناع نکرده در رابطه با واکسن کرونا هم این قضیه صدق می کند بر اساس حدس و گمان نمی توان گفت این واکسنها ممکن است در آینده عوارضی بر بدن داشته باشد، بلکه تنها با گذشت زمان و بر اساس شواهد علمی این قضیه تایید می شود.
در رابطه با نوع جدید ویروس کرونا( آمیکرون ) که میگویند آفریقا وارد کشورهای مختلفی شده صحبت کنید با وجود این ویروس جهش یافته تزریق دوز سوم واکسن تا چه ضرورت دارد؟
هنوز چند هفته نشده که این ویروس شناخته شده در نتیجه نمی‌توان با قاطعیت در رابطه با آن تصمیم گیری کرد به نظر من مهمترین اقدام در این شرایط بستن مرز ها و دقت در کنترل ورود ویروس به کشور است ، این ویروس درآفریقای جنوبی و چند کشور آفریقای دیده شده در نتیجه وزارت خارجه باید از صدور ویزا برای افرادی که از این کشورها وارد می شوند جلوگیری کند و در رابطه با سایر کشورها باید این مطالعات انجام شود تا مشخص شود ویروس جدید چه علائمی دارد تا بر حسب علائم و شدت ویروس اقدامات کنترلی و مقابله با آن در دستور کار قرار گیرد. تا به امروز اطلاعات زیادی در رابطه با این ویروس نوظهور در دست نیست و نمی توان گفت که برای مقابله با آن چه باید کرد. تنها نکته ای که مشخص شده این است که ممکن است این ویروس شدت انتقال بالایی داشته باشد ولی شدت علائم و راهکارهای مقابله با آن و تاثیرگذاری واکسن ها بر این سویه تاکنون مشخص نشده است. به نظر می رسد در چند روز آینده با افزایش موارد ابتلا و مطالعه علائم بیماران، اطلاعات بیشتری در رابطه با این ویروس جهش یافته به دست آمده و زوایای آن شفاف تر شود.
سخن آخر
سازمان بهداشت جهانی تاکنون چهار نوع خطرناک از این ویروس شناسایی کرده و با وجود سویه جدید به پنج مورد رسیده است اما چیزی که در رابطه با این ۵ ویروس تفاوتی نکرده بحث رعایت پروتکل های بهداشتی است.
در بسیاری از کشورها از جمله آلمان بعد از واکسیناسیون جریان عادی سازی نسبت به بیماری صورت گرفت و تمام تجمعات آزاد شد و رعایت پروتکل های بهداشتی به نزدیک صفر رسید. تعداد زیادی ماسک ها را برداشته و وارد اجتماع شدند در نتیجه مجدد آمار ابتلا بالا رفت. متاسفانه با ورود به فصل سرما و از سرگیری اجتماعات، میزان شیوع کرونا بالا رفته چرا که پنجره ها به دلیل سردی هوا باز نمیشوند، تهویه لازم صورت نمی گیرد و ماسک ها برداشته شده است، انگار کرونایی وجود ندارد. ساده انگاری بزرگترین دشمن این پیشگیری است. واکسن و رعایت پروتکل های بهداشتی تنها راه مقابله با افزایش مجدد نفرات ابتلا به کروناست، فاصله گذاری اجتماعی، شست و شوی دستها استفاده از ماسک، تهویه مناسب و واکسن از اصول اصلی مقابله با این بیماری است اگر مردم نسبت به این قضیه آموزش ببینند،ایمنی جمعی حاصل می‌شود. لذا ضرورت دارد رسانه ها و صدا و سیما در این زمینه کمک کرده اطلاع رسانی های لازم را به مردم داشته باشند تا شیب ابتلا به کرونا در تمامی کشورها روند نزولی پیدا کند.