دکتر سید علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری می گوید: پرسشی که بسیاری از مردم جامعه این روزها مطرح می کنند این است که زمانی که واکسن کرونا تزریق می کنیم، آیا ویروسی دفع می کنیم و احتمال انتقال ویروس ضعیف شده ای که از طریق واکسن وارد بدن می شود، به دیگران وجود دارد یا خیر؟ و آیا بعد از تزریق واکسن تست PCR مثبت می شود و باید خودمان را قرنطینه کنیم؟

با تزریق واکسن به کرونا مبتلا می شویم؟

او تأکید می کند که پاسخ تمام این سؤالات «نه» است. تاکنون همه واکسن های کرونایی که در دنیا مجوز گرفته اند، همگی ویروس های غیرفعال در آنها استفاده شده است. این واکسن ها به چند دسته تقسیم می شوند. یک دسته از آنها واکسن های ژنومی یا mRNA هستند که شامل واکسن های «مادرنا» و «فایزر» است. دسته دیگر، واکسن های وکتوری هستند که شامل «آسترازنکا» و «جانسون اند جانسون» و نیز واکسن «اسپوتنیک» است که در ایران تزریق می شود.

ناجی تصریح می کند: گروه دیگر، واکسن های غیرفعال شده هستند مانند «سینوفارم» و «سینووکس» و در آینده هم واکسن «برکت» هم جزء همین ها قرار می گیرند. گروه دیگر هم واکسن های پروتئینی هستند که تنها شامل واکسن «نوواوکس» می شود که مجوز گرفته و مردم اطمینان داشته باشند که هیچ کدام از این واکسن ها تولید ویروس نمی کنند و ویروسی وارد بدن ان ها نمی کند.

پس از تزریق واکسن قرنطینه شویم یا نه؟

به گفته او، تاکنون واکسنی مجوز نگرفته که ویروس زنده ضعیف شده داشته باشد؛ برخی محققان در دنیا در حال کار هستند اما هیچ گونه مجوزی دریافت نکرده اند. بنابراین، هیچ کدام از واکسن های تزریق شده، در بدن ویروسی تولید نمی کنند.

بنابراین، دیگران را هم آلوده نمی کنند و افراد بعد از تزریق واکسن احتیاجی به قرنطینه کردن خودشان ندارند و در برابر مواجهه با دیگران نیاز به مراقبت ندارند اما در حالت کلی باید از خودشان مراقبت کنند.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی مسیح اشاره می کند که افراد بعد از تزریق واکسن ممکن است دچار علائمی نظیر تب و بدن درد شوند که کاملا طبیعی است و مربوط به عوارض بعد از تزریق واکسن می شود و جای نگرانی نست. بهتر است برای کاهش این علائم، استراحت کنند.

افراد برای کاهش درد و تب مجاز به مصرف مسکن هستند؟

ناجی اظهار می کند که افراد واکسینه شده ای که پس از تزریق دچار تب یا بدن درد می شوند ممنوعیت خاصی برای مصرف مسکن ندارند اما توصیه می کنیم از مسکن هایی استفاده کنند که در کار سیستم ایمنی تداخلی ایجاد نکند. بنابراین بهترین مسکن هایی که می توانند برای کاهش این علائم استفاده کنند، استامینوفن هستند و بهتر است مسکن های دیگر مصرف نکنند.

آیا افراد واکسینه شده ناقل ویروس هستند؟

این دکترای ویروس شناسی پزشکی تأکید می کند که عملکرد واکسن در جلوگیری از ایجاد بیماری های متوسط، خطرناک، شدید و بستری شدن و مرگ است. به همین دلیل است کسانی که واکسن تزریق می کنند، ممکن است با ویروس برخورد داشته باشند و عفونت در بدن آنها به وجود بیاید اما بیماری علامت داری را نشان ندهند. بنابراین، تعداد محدودی از آنها ممکن است علائم بسیار کمی را نشان دهند.

او خاطرنشان میکند: افرادی هم که واکسن تزریق می کنند ممکن است مبتلا به عفونت ویروس کرونا شوند و ویروس را دفع کنند. بنابراین، توصیه می کنیم تا زمانی که تا زمانی که مقدار مناسب پوشش واکسیناسیون در جوامع صورت نگیرد، آزادسازی جامعه نباید به سرعت انجام شود چرا که ممکن است افراد بعد از انتشار ویروس، آن را به افراد حساس و در معرض خطر منتقل کنند. بنابراین، آزادسازی جامعه شامل ماسک زدن و رعایت فاصله گذاری اجتماعی را بعد از ایجاد پوشش بالای واکسیناسیون در جامعه اجرایی خواهیم کرد. افرادی هم که واکسن تزریق کرده اند باید مراقب باشند که بیماری را به دیگران منتقل نکنند. ایمنی جمعی طبق محاسبات زمانی شکل می گیرد که بین 70 تا 75 درصد جامعه واکسینه شده باشند.

افراد واکسینه شده در خانواده چه نکاتی را باید رعایت کنند؟

ناجی می گوید: وظیفه افرادی که واکسن کرونا را دریافت کرده اند در قرار گرفتن در کنار اعضای خانواده هیچ فرقی با زمان قبل از تزریق واکسن نمی کند و به همان اندازه ای که افراد بدون تزریق واکسن رعایت می کنند، افرادی هم که تزریق داشته اند، باید رعایت کنند. معمولا اعضای خانواده در کنار یکدیگر و در محیط خانه نیازی به استفاده از ماسک ندارند اما وقتی از خانه خارج می شوند، باید تمام اصول مراقبتی را رعایت کنند و با مشاهده علائم، خودشان را قرنطینه کنند و با مراجعه به پزشک، درمان های لازم را دریافت کنند.

او می گوید: اگر افرادی که همگی واکسینه شده اند با هم رفت و آمد می کنند، لزومی به رعایت اصول و استفاده از ماسک ندارند چرا که همه آنها واکسینه شده اند و خطری از نظر انتقال ویرسو به هم ندارند. اما این امر برای دیگران که واکسن تزریق نکرده اند، می تواند خطرناک باشد.

تا چه زمانی در ایران واکسیناسیون کامل انجام می شود؟

ناجی می گوید: پیش بینی این امر بسیار دشوار است اما با توجه به تحولات اخیر که وزیر بهداشت اعلام کرده اند در تولید واکسن های داخلی ایجاد شده و تولید آنها با سرعت در حال پیشروی است و از طرفی مقدار پیش خرید واکسن «اسپوتنیک» که انجام شده و قرار است با فاصله زمانی 7، 8 ماهه به مقدار 60 میلیون دوز خریداری کنند، به نظر می رسد که تا انتهای سال واکسیناسیون را انجام دهیم اما صحبت ها این است که تا آذر ماه واکسیناسیون کامل انجام شود اما یک زمان احتمالی را باید برای آن در نظر گرفت.

دوز دوم واکسن چقدر اهمیت دارد؟

رئیس بخش ویروس شناسی بیمارستان مسیح در ادامه گفت و گو با سیناپرس این گونه تشریح می کند که واکسن ها شکل های مختلفی دارند و دستورالعمل های متفاوتی هم دارند. برخی از واکسن های کرونا یک دوزی هستند مانند واکسن «جانسون اند جانسون» و برخی دو دوزی و برخی هم حتی سه دوزی یا حتی تزریقی اشتنشاقی هستند. این ها براساس کارآزمایی بالینی ای که انجام می دهند، فاصله و غلظت مناسب واکسن را مشخص کرده و در قالب دستورالعمل عنوان می کنند.
او همچنین ادامه می دهد: به همین دلیل، واکسن های دو دوزی هم ممکن است عددهای متفاوتی از زمان تزریق دوز دوم آنها بشنویم. به عنوان مثال، برخی واکسن های کشته شده به فاصله دو هفته از دوز اول تزریق می شوند. بعضی واکسن وکتوری 20 تا 28 روز بعد دوز دوم آن تزریق می شود.

ناجی در توضیح دوز دوم واکسن تأکید می کند که نقش دوز دوم واکسن کرونا، نقش تقویتی دارد و با تزریق واکسن در دوز اول، سیستم ایمنی بدن تحریک می شود اما به مقدار مناسبی نیست که ایمنی کامل ایجاد کند. بنابراین، برای این که ایمنی مناسبی ایجاد شود، با فاصله زمانی مشخص، دوز دوم هم تزریق می شود تا تحریک سیستم ایمنی بدن به حداکثر خودش برسد.

او در ادامه به سیناپرس می گوید: فاصله ای که بین دوز اول و دوم واکسن مطرح می شود، بیشتر از آن که به ایجاد کارایی واسکن مربوط باشد، به کمبود منابع واکسن مرتبط می شود تا بتوانند در یک مقطع زمانی پوشش بیشتری از دوز واکسن را در جامعه داشته باشند به همین دلیل، فاصله واکسن را زیاد کرده اند تا بتوانند از این موقعیت استفاده کنند. در نتیجه، کارآیی واکسن با فاصله زیاد بین دو دوز واکسن تحت تأثیر قرار نمی گیرد.

آیا افرادی که در دوران ابتلا به کرونا قرار دارند می توانند واکسن تزریق کنند؟

ناجی در پاسخ به این سؤال می گوید: خیر. افراد مبتلا به کرونا در زمانی که مبتلا هستند نباید اقدام به تزریق واکسن کنند و باید منتظر بمانند تا بعد از بهبودی کامل و اتمام دوره بیماری، واکسن را تزریق کنند و در هیچ منبعی فاصله ای بین بهبودی تا تزریق کرونا اشاره نشده است.
او تأکید می کند: ممکن است گاهی فاصله زمانی بین یک تا سه ماه برای افراد بهبود یافته برای تزریق واکسن اعلام شود که این فاصله بیشتر به این دلیل ذکر شده که دنیا با کمبود واکسن مواجه است و اولویت با افرادی است که تاکنون مبتلا به کرونا نشده و حساس هستند.