توزیع اولین واکسن‌های کرونا، امیدواری برای احتمال پایان بیماری همه‌گیر را افزایش داده، اما در مورد عوارض جانبی آن نیز نگرانی ایجاد کرده است.
نتایج منتشر شده حاصل از آزمایش‌های بالینی دو واکسن پیشرو کرونا بیانگر این مورد است که هر دو واکسن بی‌خطر محسوب می‌شوند.
واکسن فایزر
اطلاعات مربوط به واکسن فایزر و بین‌ان‌تک (Pfizer / BioNTech) که قبلا در چند کشور دیگر نیز مجاز شدند در مجله علمی New England Journal of Medicine موردبررسی قرار گرفته است، این دارو مبتنی بر فناوری تجربی است که با استفاده از یک نسخه مصنوعی از یک مولکول به نام «پیام‌رسان RNA» سلول‌های انسان را هک کرده و به‌طور موثر آن‌ها را به کارخانه‌های تولید واکسن تبدیل می‌کند. آزمایش این شرکت شامل ۴۰ هزار داوطلب بود و اعلام کرد این واکسن فقط عوارض جانبی خفیفی ایجاد می‌کند.
حدود ۸۰ درصد افرادی که واکسن را دریافت کردند در محل تزریق احساس درد و بسیاری از آنان احساس خستگی، سردرد، درد عضلانی و برخی به‌طور موقت تورم غدد لنفاوی را گزارش کردند، این عوارض برای جوانان مکرر و شدیدتر بود.
واکسن آسترازنکا
آسترازنکا (AstraZeneca) با همکاری دانشگاه آکسفورد برای تولید واکسن از یک ویروس غیرفعال، آدنو ویروس استفاده کرده است. اطلاعات واکسن این گروه نیز حاصل آزمایش‌های حدود ۲۳ هزار داوطلب بود که در مجله معتبر پزشکی لانست منتشر شد. نتایج این مطالعه نشان داد که این واکسن نیز بی‌خطر است.
طبق گفته ویروس‌شناسی از موسسه تحقیقات ملی بهداشت فرانسه ماریو پائول کیینی (INSERM)، اینکه شما یک واکسن را به واکسن دیگر ترجیح می‌دهید مانند این است که بستنی شکلاتی را به بستنی توت‌فرنگی ترجیح می‌دهید.
وی گفت: «شهروندان فرانسوی باید از عوارض هریک از واکسن‌ها آگاه باشند. باید بدانند ممکن است تزریق واکسن به مدت یک روز یا شاید مدتی ناخوشی ایجاد کند اما این واکنش‌ها کوتاه‌مدت هستند و اگر با سطح بالایی از محافظت همراه باشند، فکر می‌کنم قابل‌تحمل باشد.»
اتفاقات نادر
عوارض جانبی شدید برای هر دو واکسن تاکنون بسیار نادر بوده است. بر اساس اطلاعات موجود در لانست، تنها یک بیمار که واکسن آکسفورد آسترازنکا را دریافت کرده است، عارضه جانبی جدی که احتمالا مربوط به تزریق بود را گزارش کرده است. این بیمار از میلیت عرضی رنج می‌برد که بیماری عصبی نادری است و باعث التهاب نخاع می‌شود. این امر باعث تعطیلی موقت آزمایش‌های جهانی این واکسن در اوایل سپتامبر شد. دو عارضه جانبی جدی دیگر نیز مشاهده شد، اگرچه این موارد به تزریق واکسن نسبت داده نشده‌اند و محققان اعلام کردند که هر سه مورد بهبودیافته‌اند.
در آزمایش فایزر و بیوان‌تک طی دو ماه، چهار مورد از فلج بل (فلج صورت که اغلب موقتی است) در بین ۱۸ هزار داوطلب مشاهده شد. اما این میزان به‌طورمعمول در جمعیت عمومی در ابتلا به این بیماری دیده می‌شود، بنابراین مشخص نیست که این مورد توسط واکسن ایجادشده باشد. برای اطمینان خاطر، سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) موارد احتیاط ویژه را توصیه کرده است.
در افرادی که واکسن تجویز شده است، هشت مورد آپاندیسیت وجود دارد که دو برابر میزان افرادی است که دارونما دریافت کرده‌اند. اما FDA این مورد را به‌صورت یک اتفاق آماری اعلام کرد که هیچ ارتباطی با واکسن ندارد.
لازم به ذکر است، در مورد همه داروها، فرضیه عوارض جانبی جدی را نمی‌توان نپذیرفت؛ یک ماده با سنجش فواید و خطرات ارزیابی می‌شود.
کارشناس واکسن آژانس پزشکی فرانسه (ANSM) ایزابل والد گفت: «واکسنی که کمی واکنش در افراد ایجاد کند، کاملا قابل‌قبول است.»
آلرژی
با تزریق واکسن فایزر در انگلیس در هفته گذشته، مقامات بهداشتی انگلیس گفتند که دو بیمار واکنش‌های جانبی داشته‌اند. گفته شد هر دو دارای عوامل بیماری‌زای آلرژیک جدی هستند به حدی که همیشه آدرنالین همراه خود دارند.
در پاسخ به این رخداد، مقامات انگلیسی به هر فردی که «سابقه واکنش آلرژیک قابل‌توجهی به واکسن، دارو یا غذا» دارد، هشدار دادند تا از دریافت واکسن خودداری کنند.
استیون ایوانز، استاد فاراکوپیدمیولوژی در دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن گفت: «این مورد برای عموم مردم به این معنا نیست که آن‌ها باید نگران دریافت واکسن باشند.»
وی افزود: «باید به خاطر داشته باشید که حتی مواردی مانند یک ماده غذایی نیز می‌توانند باعث بروز واکنش‌های شدید حساسیتی غیرمنتظره شوند.»
افرادی که مسئول آزمایش بالینی هستند، برای داوطلبانی که سابقه واکنش آلرژیک شدید به واکسن‌ها یا به یکی از اجزای واکسن را ندارند، خطر را پیش‌بینی می‌کنند و به نظر می‌رسد میلیون‌ها نفر که از آلرژی به مواد رایج آلرژی‌زا مانند تخم‌مرغ و آجیل رنج می‌برند نسبت به واکسن حساسیت ندارند.
گراهام آگ، مدیر موقت واحد ایمونولوژی انسانی شورای تحقیقات پزشکی آکسفورد گفت: «اکنون مهم است که ماهیت خاص واکنش‌ها و سابقه پزشکی افراد مبتلا را درک کنیم.»
عوارض درازمدت واکسن
از آنجا که واکسن‌ها جدید هستند، دانشمندان به‌طور قطعی از عوارض جانبی طولانی‌مدت اطلاع ندارند. اگرچه ممکن است به دلیل بیماری همه‌گیر مجاز به استفاده اضطراری باشند، اما اطلاعات آن‌ها به‌طور مداوم توسط مقامات بهداشت جهانی کنترل می‌شود تا بتوانند بلافاصله نسبت به خطر آن واکنش نشان دهند.