دیروز کرونا ۱۲هزار و ۵۴۳ نفر را مبتلا کرد تا رکورد تازه ای از خود به جای بگذارد. در ۹ماه گذشته کادر درمان نیز به شدت آسیب دیده دراین بین ۱۶۴نفر از کادر درمان به شهادت رسیده اند . اینها همه در حالی است که محدودیت ها، در تهران و دیگر شهرهای کشور، بدون نظارت انجام می شود. در حالی که روزانه، بیش از ۴۰۰ایرانی جان خود را به خاطر ابتلا به کرونا از دست می دهند، بیمارستان های کشور، تخت خالی ندارد و مردم برای درمان، با مشکلات زیادی روبه رو شده اند. دولت هم محدودیت های ریز و درشت اعمال می کند، محدودیت هایی که تا به حال، تاثیری مثبت بر کاهش آمار کرونا نداشته است. شنبه گذشته رئیس جمهور آب پاکی را روی دست آنهایی که تقاضای تعطیلی تهران را دارند ریخت و این تصمیم دوباره با انتقاد بسیاری از کارشناسان مواجه شد. یکی از این کارشناسان محمدرضا ظفرقندی، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور است که مدت هاست از لزوم تعطیلی تهران می گوید. در ادامه او درباره دلایل عدم موفقیت دولت در مدیریت بحران کرونا می گوید و از چرایی مقاومت دربرابر تعطیلی تهران پرده بر می دارد. آن طور که او شرح می دهد برخی مدیران دولتی، مخالف تعطیلی تهران هستند، چراکه باید از کارگران روزمزد، حمایت مالی کنند، اتفاقی که نمی خواهند زیر بارش بروند.
شما تازه کرونا را شکست داده اید، اما بعضی از مردم موفق به شکست نمی شوند و جان خود را به خاطر ابتلا به کرونا از دست می دهند. آیا بیماری کرونای مردم و مدیران با هم فرق دارد؟
من به عنوان مدیر، کرونا نگرفتم. جراح هستم و در بیمارستان سینا به عنوان استاد دانشگاه خدمت می کنم و هفته ای دو روز هم در همین بیمارستان بیمار می بینم. یک هفته بعد از عمل جراحی بیماری که به کرونا مبتلا بود و اورژانسی نیاز به جراحی داشت، بیمار شدم. نوع بیماری کرونا برای هر کسی متفاوت است. همه اعضای خانواده من، فرزندان، نوه ها و همسرم گرفتار بیماری شدند، اما شدت هر کدام متفاوت بود. من با مشکلات تنفسی ۱۰روز در بیمارستان سینا بستری بودم. نسبت به حجم ویروس و مقاومت افراد، علائم بیماری در هر فردی متفاوت است. البته ابتلای بیمارستانی شدیدتر است چراکه ثابت شده، حجم ویروس در بیمارستان ها بیشتر است.
شما در اتاق عمل جراحی بیمار شدید، اما به گفته وزارت بهداشت، پروتکل بهداشتی عمل های جراحی دقیق تنظیم شده اند. گویا در اتاق جراحی شما، این طور نبوده است.
یک سوم کادر بیمارستان سینا به بیماری کرونا مبتلا شده اند. این پروتکل ها تا یک جایی موثر هستند و هیچ حفاظت صددرصدی نداریم. یک متخصص بیهوشی برای بیهوش کردن مجبور است، دهان بیمار را باز کند و لوله تراشه را (لوله تنفسی که در زمان جراحی به داخل دهان بیمار گذاشته می شود تا تنفس بیمار را کنترل کنند) بگذارد و این لحظه، لحظه ای است که بیمار حتما سرفه می کند و همین لحظه، ممکن است ویروس منتشر شود. برای این موارد نمی توان کاری کرد.
این روزها مانند نحوه رعایت پروتکل های بهداشتی، نابسامانی زیادی در بستری بیماران در بیمارستان ها، کمبود تخت های خالی و پیدا کردن داروهای کرونا وجود دارد. چرا شرایط مدیریت کرونا این طور است؟
من مانند بقیه مردم، در بیمارستان دولتی بستری شدم. خیلی از پزشکان و روسای بیمارستان ها به من پیشنهاد دادند تا در بیمارستانشان بستری شوم، اما قبول نکردم.
شما خوش شانس بودید، خیلی از مردم اما این شانس را ندارند.
بیمارستان های دولتی پذیرش می کنند، اما ظرفیت پذیرش بیمارستان ها به حدی رسیده که دیگر امکان بستری وجود ندارد. همه بیماران که مبتلا به کرونا نیستند. ما بیماران مبتلا به سرطان، سکته قلبی و مغزی هم داریم که نیاز به تخت آی سی یو دارند. امروز حدود ۶۲۰۰تخت آی سی یو در بیمارستان های کشور، توسط بیماران کرونایی اشغال شده است و ۲۲۰۰ نفر از این بیماران اینتوبه (لوله گذاری داخل نای) هستند. در همین زمان ما بیمار جراحی مغز و سکته قلبی هم داریم. در بخش های سی سی یو و آی سی یو بیماران اورژانسی دیگر هم بستری هستند؛ پیشنهاد من این است که به جای زیادکردن تخت های بیمارستانی، سرچشمه را درست کنند تا با کمبود تخت خالی روبه رو نشویم.
یعنی باید چه کار کنید؟
مطابق با روش های علمی روز و موفق جهانی، آن چیزی که در کشورهای دیگر اعمال شده و نتایج عالی هم به دست آورده، عمل کنیم. در همه اپیدمی ها، ۸۰درصد مدیریت کار، پیشگیری است، نه درمان. آن سرچشمه ای که می گویم، همین کاهش ابتلاست. هر چه ابتلا به بیماری را عمل کنیم، مراجعه بیماران به بیمارستان و فشار به کادر درمان کاهش پیدا می کند.
چرا در کشور ما، برخلاف کشورهای دیگر، به پیشگیری کمتر توجه می شود؟
به دلیل این که تست های کافی در کشور ما انجام نمی شود. براساس استانداردهای جهانی، حداقل باید ۱۰۰هزار تست در روز انجام شود. تا دو هفته پیش تعداد تست های ما ۲۵هزار تست بوده است. ترکیه که همسایه ماست، روزی ۱۵۰هزار تست کرونا از مردم می گیرد. اگر یک آمار تجمعی بگیریم، در ایران به ازای هر یک میلیون نفر، فقط ۵۰هزار تست انجام می شود. این عدد در امارات، یک میلیون و ۲۵۰هزار تست به ازای هر یک میلیون نفر است و این یعنی برای یک نفر، حتی بیشتر از یک بار، تست کرونا انجام شده است. اگر ما تعداد تست هایمان کافی نباشد، درصد تست مبتلاها بالا می رود. حالا شاهد هستیم که در متوسط اکثر شهرهای ما ۵۰درصد تست هایی که انجام می شود، مثبت است. شهری را داریم که ۸۰درصد از تست هایش مثبت است، این یعنی صورت کسر، نسبت به تعداد تستی که باید انجام شود، کافی نیست. میزان درصدی که بعد از تست باید مثبت باشد، براساس استاندارد جهانی، ۵ تا ۱۰درصد است، ولی برای ما عدد به دست آمده خیلی بالاتر است، چون تست های کافی انجام نمی دهیم، این یعنی از هر کسی که مبتلاست تست می گیریم؛ بنابراین بیماران به قدر کافی شناسایی نمی شوند یا دیر شناسایی می شوند و بعد از تشخیص، با حال بد به بیمارستان مراجعه می کنند. به این شکل بار پیشگیری از بیماری، روی درمان می افتد. کنترل کرونا تنها با پیشگیری امکان دارد.
شما قبلا از تعطیلی هوشمند تهران گفته اید، اما کسی صدای شما را نمی شنود.
ما به خاطر وظیفه ای که در سازمان نظام پزشکی داریم و آن حفاظت از سلامت مردم و کادر پزشکی است، پیشنهاداتمان را ارائه می کنیم. به ازای هر یک فوتی که به خاطر کرونا داریم، حدود ۴۰۰ نفر، به ویروس مبتلا می شوند. ما این حرف ها را به مسوولان درجه یک زده ایم و از موضع خود هم عقب نشینی نمی کنیم. حرفمان را می زنیم و پیشنهادهای مان را هم می دهیم. باید اول از همه تعداد تست ها افزایش پیدا کند و به ازای هر بیمار باید از ۱۰نفر از افراد مرتبط با او تست گرفته شود.
پس چرا پیشنهادهای شما عملی نمی شود؟ این به خاطر این نیست که شما در ستاد ملی مبارزه با کرونا، نماینده ای ندارید؟
نه، پیشنهادها ما برایشان جا می افتد، تجربه جهانی هم همین است. چرایی عملی نشدن پیشنهادهای ما به خاطر این است که اراده و عزم ملی برای اجرایی شدن این پیشنهادها وجود ندارد. توضیحات ما به آنها کامل است. آنها اما می گویند این ایده ها بودجه می خواهد و ما از نظر اقتصادی نمی توانیم آن را تامین کنیم. شهر تهران قطعا باید دو هفته تعطیل شود. ما این پیشنهاد را بر اساس تجارب علمی و پیشنهادها who (سازمان جهانی بهداشت) داده ایم.
دلیل این که تهران را تعطیل نمی کنند، چیست؟
دلیل اصلی این است که اگر تهران تعطیل شود، مدیران دولتی باید از مردمی که حقوق بگیر نیستند و اقتصادشان روزمزد است، حمایت کنند. اما برخی دولتی ها نمی خواهند از کارگران روزمزد حمایت کنند.
سلامت مردم اما مهم تر از اقتصاد است.
بله. اخیرا درباره این موضوع با معاون اول رئیس جمهوری صحبت کردم. درست است که اگر دو هفته تهران تعطیل شود، به اقتصاد صدمه می زند، ولی با مدیریت درست، در بلندمدت به لحاظ اقتصادی رشد قابل قبولی به دست می آید، اتفاقی که در چین افتاد و با این ترفند، هم بیماری را کنترل کردند و هم به رشد اقتصادی رسیدند.
پس چرا تصمیم نمی گیرند؟ کارشناسان بحران آماده اند تا بحران را به جای مدیران سلامت مدیریت کنند.
مدیرت بحران کرونا، عزم ملی می خواهد. از روزهای اول گفتند مدیریت بحران مبارزه با کرونا، بر عهده وزیر بهداشت است. ما از همان اول اعتراض کردیم وزارت بهداشت نمی تواند جلوی سفر را بگیرد یا محدودیت ها را اعمال کند. اجرایی شدن این تصمیمات مهم، همراهی نظام را می خواهد. نیروی های انتظامی و امنیتی باید همراه باشند. سفیر ما در کره جنوبی می گوید که در آنجا اگر یک نفر بدون ماسک وارد مغازه شود، آن مغازه را جریمه می کنند، اگر بدون ماسک وارد تاکسی شود، آن تاکسی دار را جریمه می کنند. جریمه کردن، کار وزارت بهداشت نیست. وزارت بهداشت و درمان نمی تواند این کار را انجام دهد. مدیریت این بحران، مسوولیت کل نظام است. دولت اختیارات نظامی ندارد و نیروی انتظامی هم در اختیار دولت نیست. برای مدیریت، باید کل نظام پشت کار باشند و کنترل را انجام دهند. به جز این، موفقیت در مدیریت به دست نمی آیدو به نتیجه ای نمی رسیم.