یک هفته بعد از شیوع اپیدمی ویروس کرونا در کشور با دستور وزیر بهداشت فرماندهی عملیات مربوط به مدیریت بیماری کرونا در کلان شهر تهران به دکتر علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران به عنوان نماینده تام الاختیار وزیر سپرده شد. جراح و متخصص مغز و اعصاب 56 ساله‌ای که  قریب به 6 ماه است فرماندهی مدیریت مقابله با کرونا را بر عهده گرفته و در این راه تلاش فراوان کرده است. دکتر زالی که برنده نشان مدیریت سازمان نظام پزشکی در مراسم روز پزشک امسال شد در گفتگویی اختصاصی با سازمان نظام پزشکی درباره چرایی افزایش ابتلا و مرگ و میر کادر درمان و وضعیت پیش روی ایران صحبت کرده است.

دکتر علیرضا زالی معدل میزان ابتلای کادر درمان در ایران به ویروس کرونا را نسبت به استاندارد جهانی بالا می داند و می گوید: «آمار تطبیقی نشان می دهد ایران، آمریکا و روسیه سه کشوری هستند که از نظرقدر مطلق ابتلا، میزان ابتلای کادر درمان در این کشور ها بالاتر است. در پیک اول که شروع بیماری بود، تجهیزات حفاظتی به اندازه مکفی در بیمارستان ها توزیع نشده بود، طبیعتا جامعه پزشکی هم آموزش‌های لازم را در زمینه مقابله با اپیدمی و نحوه ابتلا به بیماری و حفاظت عمومی ندیده بودند. اما در حال حاضر علیرغم اینکه وسایل حفاظت فردی در دسترس است و آموزش های لازم دیده شده و تجربه گروه های پزشکی هم افزایش پیدا کرده است اما میزان ابتلا به چند دلیل بالاتر است. مهمترین دلیلش این است که فرایند خستگی مزمن تیم پزشکی یک مسئله غیرقابل اجتناب است موجب شده سطح دفاعی و ایمنی افراد کاهش پیدا کند. طبیعتا وقتی افراد  خسته تر می شوند و انگیزه‌هایشان کمرنگ می شود از نظر سیستم ایمنی بدن در معرض خطر بیشتری قرار می گیرند. سطح بالای خستگی و فرسایشی بودن بیماری کووید-19 موجب شده انگیزه‌های افراد برای استفاده از وسایل حفاظتی کاهش پیدا کند. مطالعه میدانی در سه دانشگاه علوم پزشکی در تهران نشان می دهد 23 درصد گروه‌های پرستاری و پشتیبانی بیمارستان‌ها علیرغم وجود وسایل حفاظتی در مراکز درمان به اندازه کافی از این وسایل استفاده نکرده بودند. در جامعه پزشکی این عدد حدود 12 تا 18 درصد است. به این دلیل که پوشیدن لباس های کاور در فضای گرم و با تهویه نامناسب بیمارستان ها کاری سخت است.»

دکتر زالی با تاکید بر اینکه فرایند جذب نیروی انسانی در حوزه بهداشت و درمان باید مورد توجه قرار بگیرد، عنوان کرد:«ما تنها دستگاهی هستیم که متاسفانه بخش زیادی از درآمد پرسنل مورد لزوم را باید از منابع غیردولتی پرداخت کنیم. در تهران نزدیک 25 تا 30 درصد نیروهای شاغل مجموعه بیمارستان‌های ما کسانی هستند که بودجه دولتی و بند “و” معروف برایشان ترسیم نشده و بیمارستان‌ها برای رفع نیازهایشان مجبور شده‌اند از این نیروها استفاده کنند. این مسئله فشار مضاعفی را به اقتصاد ضعیف و شکننده بیمارستان‌ها در سال‌های اخیر وارد کرده است. متاسفانه هیچ وقت کسی این موضوع را بطور جدی مورد توجه قرار نداده است که یک بار و برای همیشه تمام نیروهای بهداشتی درمانی کشور مورد حمایت بند و قرار بگیرند.»

رئیس ستاد مبارزه با کرونا در کلانشهر تهران در ادامه به مشکلات جذب نیرو در حوزه بهداشت و درمان اشاره می کند و می گوید: « برخی کشورها الگوی موفقی در این زمینه داشتند بطور مثال آلمان را کشور موفقی در زمینه بحث جبران خدمات کارکنان بهداشتی و درمانی و رضایتمندی کارکنان می‌دانم. در آلمان از همان روزهای آغازین به کلیه بیمارستان‌هایی که توانستند در ایجاد، توسعه  و تبدیل تخت های‌مراقبت های ویژه کرونا امکانات ایجاد کنند، پاداشی روزانه پرداخت کردند که تقریبا بین 2.2 برابر حقوق روزانه پرسنل افزایش پیدا کرد و یکی از مدل‌های موفق بود و در برخی کشورهای دیگر هم مدلی شبیه به آلمان اتفاق افتاد.»

دکتر زالی گفت:« در روزهای اول پیشنهاداتی داشتیم به این مفهوم که کسانی که در حوزه  بهداشت و درمان در مقابله با کرونا فعالیت می‌کنند افزایش پایه حقوق 20 درصدی برایشان در نظر گرفته شود و این پاداش تا سال‌های متمادی استمرار پیدا کند، یعنی تقریبا شبیه به کاری که در کشور آلمان اتفاق افتاد. سازمان نظام پزشکی نیز می‌تواند با جمع آوری سایر بسته‌های تشویقی در کشورهای مختلف به عنوان الگوسازی از آن بهره مند شود  تا این جنبه‌ها موجب ارتقای عملکرد تیم پزشکی شود.»

برنده نشان مدیریت سازمان نظام پزشکی در سال جاری درباره وضعیت منحنی شیوع ویروس کرونا در پاییز و زمستان امسال عنوان کرد:«پیش‌بینی می‌کنم یک شرایط سینوسی را طی خواهیم کرد و با فراز و فرودهای متعدد آماری روبه‌رو خواهیم شد. همچنین پیش‌بینی می‌شود پاییز بسیار سختی را در انتظار بنشینیم. به دلیل اینکه هم در پاییز به دلیل شرایط سردی هوا تراکم بیشتر جمعیتی را شاهد خواهیم بود و حضور افراد در فضای مسقف با تهویه ناکافی در پاییز و زمستان می‌تواند مسأله جدی باشد. دوم اینکه در پاییز و زمستان هجوم سایر بیماری‌های تنفسی را خواهیم داشت که یا مستقیماً با تضعیف سیستم دفاعی بدن فرد را در معرض ابتلا به کرونا قرار دهند یا این بیماری‌ها می‌توانند با تغییر علائم بیماری کرونا یک سیمای بالینی مخدوش را برای بیمار ترسیم کند و امکان دارد مسأله مواجهه بیماری را به چالش بکشد. همچنین ما با امواج بسیار مهم بیماری فصلی آنفلوانزای H1N1 در کشور روبه‌رو خواهیم بود که می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند. با توجه به زمان طولانی‌تری که معمولاً در تابستان‌ها از اشعه ماورای بنفش استفاده می‌کنیم شرایط اقلیمی و زیستی برای ویروس کرونا در پاییز مستعدتر و مساعدتر خواهد بود برای همین پیش‌بینی می‌کنیم که پاییز سختی پیش‌رو خواهیم داشت.»

رئیس ستاد مقابله با کرونای استان تهران درباره تمهیدات لازم برای مواجهه با پیک دوم کرونا در نیم سال دوم سال 99 نیز می گوید: «باید همه ملزومات و امادگی پزشکی لازم را در حوزه تجهیزات مصرفی، وسایل حفاظتی، دارو و هم در حوزه منابع انسانی به میزان کافی داشته باشیم. در تهران و در سه دانشگاه علوم پزشکی در طی فقط چند ماه می توانیم بالغ بر 2500 تخت جدید را به مجموعه کرونا اضافه کنیم. این تخت‌ها یک ظرفیت سازی جدیدی را ایجاد می کند. خوشبختانه این پروژه‌‌ها بین 80 تا 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارند. با حمایت دولت، تخت های کرونا می تواند در میانه فصل پاییز به مجموع تخت‌های درمانی تهران اضافه شود.»