پوشش بیمه‌ای دو داروی رمدسیویر و فاویپیراویر که به تازگی وارد فهرست دارویی کشور شده‌اند، با اما و اگرهایی همراه شده است. از یک سو متولیان نظام سلامت و کارشناسان این حوزه معتقدند به دلیلی هزینه‌های بالای این داروها در دراز مدت هزینه سنگینی بر دوش نظام سلامت تحمیل می‌شود و باید سازمان‌های بیمهگر پوشش این داروها را در دستورکار خود قرار دهند؛ از سوی دیگر سازمان‌های بیمهگر معتقدند چون این داروها در پروتکل‌های درمانی کشور قرار ندارند و فعلا برای آزمایش‌های بالینی و آن هم فقط برای بیماران بستری از آنها استفاده می‌شود، امکان قرار گرفتن آنها در فهرست بیمهها وجود ندارد.
به گزارش روابط عمومی سازمان نظام پزشکی به نقل از سپید، پوشش بیمه‌ای داروها در کشورهای مختلف به شکل‌های گوناگونی انجام می‌شود. در ایران ابتدا دارو در فهرست دارویی قرار گرفته و سپس برای پوشش بیمه‌ای باید در پروتکل‌های درمانی قرار بگیرد. به عبارت دیگر نحوه مصرف دارو باید توسط معاونت درمان وزارت بهداشت مشخص شده و سپس هزینه اثربخشی دارو توسط بیمهها ارزیابی شود.
با اضافه شدن دو داروی رمدسیویر و فاویپیراویر به فهرست دارویی کشور، با هدف کمک به درمان بیماران کرونایی بازار سیاه این داروها به‌ویژه داروی رمدسیویر تا حدود زیادی از بین رفت. در حالی که پیش از این شاهد عرضه دارویی تقلبی به جای این دارو و آن هم با قیمت‌های نجومی همچون 60 تا 100 میلیون تومان بودیم و خریداران دارو را در اغلب مواقع دارو از محل‌هایی خاص و یا از طریق فضای مجازی خریداری می‌کردند و حتی در مواقعی نسخه‌های برخی پزشکان آنها را به بازار سیاه سوق می‌داد.
این اتفاق تا جایی رواج پیدا کرده بود که مسئولان سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت از پزشکان درخواست کردند تا از تجویز این داروها به بیماران خودداری کنند. به اعتقاد مسئولان تا زمانی که کمیته علمی تاییدیه یک دارو را نداده است، پزشکان نباید آن را تجویز کنند. البته استدلال‌های دیگری نیز برای عدم تهیه این دارو از سوی همراهان بیمار گفته می‌شد. مانند اینکه این داروها قبلا در قالب مطالعات بالینی در کشور تامین شده است و در اختیار است؛ و یا اینکه تعداد زیادی از نمونه‌های به فروش رسیده دارو اصلا رمدسیویر نبودند بلکه یک داروی دیگر بوده که جلد آن را تغییر دادند و بجای رمدسیویر ارائه داده‌اند.
با همه این احوال گوش بیماران و حتی در مواقعی پزشکان، به این هشدارها بدهکار نبود و بلاخره کمیته علمی کرونا با تایید اثربخشی این داروها، اجازه داد تا آنها وارد فهرست رسمی دارویی کشور شوند.
با گذشت چندین روز از وارد شدن این داروها به فهرست دارویی بحث پوشش بیمه‌ای آنها بالا گرفته و دو طرف ماجرا یعنی سازمان‌های بیمهگر و سازمان غذا و دارو هر یک استدلال‌هایی برای تایید و رد این موضوع دارند.
تحمیل هزینه سنگینی بر نظام سلامت با دارو
محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو در پاسخ به سوال سپید درباره پوشش بیمه‌ای این داروها، گفت: «این داروها از مدت‌ها قبل توسط سازمان غذا و دارو وارد کشور شده‌اند و ما بابت آن چیزی که تا به امروز توزیع کرده‌ایم هیچ وجهی را مطالبه نکرده‌ایم، اما ادامه این روند در درازمدت امکان‌پذیر نیست زیرا هزینه‌های بسیار سنگینی را بر دوش نظام سلامت تحمیل می‌کند.»
وی با اعلام اینکه این دو دارو هنوز در فهرست پوشش بیمه‌ای قرار نگرفته‌اند، افزود: «از این به بعد و در توزیع‌های جدید باید و حتما برای آن از نظر ریالی و عدد و رقم، قیمتی در نظر گرفته شود و سازمان‌های بیمهگر بایستی آن را پوشش دهند.»
رئیس سازمان غذا و دارو تصریح کرد: «تا به الان بابت این داروها هیچ وجهی از بیماران دریافت نشده است و اگر فردی خود به بازار سیاه مراجعه کرده و دارو را با قیمت گزافی و آن هم داروی غیرواقعی را خرید کرده است، علیرغم توصیه‌ها و خواهش ما بوده است.»
شانه‌ساز اضافه کرد: «توجه مردم را به این نکته جلب می‌کنم که قرار نیست داروهای فوق در خارج از بیمارستان‌ها و به‌صورت انبوه در مناطق دیگر عرضه شوند، این داروها به لحاظ حساسیتی که دارند و مصرف بی‌رویه آنها، می‌تواند موجب مقاومت ویروسی شود و تاثیر آن از بین برود. در نتیجه در شبکه کاملا رسمی ضبط و ثبت شده توزیع انجام خواهد شد؛ بنابراین داروی رمدسیویر به همین شیوه و به صورت محدود در اختیار دانشگاه‌ها قرار گرفته است و مرحله دوم واردات این دارو نیز انجام شده و ظرف چند روز آینده در اختیار معاونت‌های درمان دانشگاه‌ها قرار خواهد گرفت. تا با هماهنگی‌های که بین این معاونت‌ها و بهداشت انجام می‌شود مورد استفاده علمی قرار گیرد.»
وی با بیان اینکه نگرانی از بابت مصرف بی‌رویه این داروها در کشور وجود ندارد، خاطرنشان کرد: «ماده اولیه داروی رمدسیویر هم در داخل کشور تولید می‌شود و دارو در کمیسیون قیمت‌گذاری وزارت بهداشت قیمت‌گذاری خواهد شد و قیمت نوع داخلی آن قطعا کمتر از یک چهارم نوع خارجی خواهد بود. ازاین‌رو سازمان‌های بیمهگر در صورت پوشش این داروها هزینه‌های مدیریت‌شده‌ای را پرداخت خواهند کرد.»
تامین دارو بدون کمک بیمهها غیرممکن است
سیدعلی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران هم در پاسخ این سوال که آیا این داروها پوشش بیمه‌ای خواهند داشت یا اینکه باید وارد فهرست بیمه‌ای بشود یا نه؟ به سپید گفت: «با توجه به اینکه بیمهها در ایران دولتی هستند و زمانی که دارو وارد فهرست شود، از اعتبارات دولت برای آن استفاده خواهد شد، تفاوتی بین ورود دارو به فهرست بیمهها با عدم ورود آن وجود ندارد، اما زمانی که گفته شود به دلیل اینکه اعتبارات بیمهها محدود است و بعد از مدتی نیازی به مصرف این داروها وجود ندارد، لزومی برای ورود آنها به فهرست وجود ندارد؛ این جای بحث دارد و به نظر می‌رسد دولت باید از اعتبارات خاص بیماری کرونا هزینه‌های تامین این داروها را تامین کند.»
فاطمی در ادامه افزود: «برای مثال داروی رمدسیویر یک داروی گران‌قیمت است و در امریکا هزینه هر ویال آن به 400 دلار می‌رسد و برای هر دوره درمانی باید 6 ویال مصرف شود؛ بنابراین با احتساب قیمت دلار در ایران این مبلغ به 60 میلیون تومان می‌رسد؛ پس اگر دولت و یا بیمهها در این خصوص کمک نکنند تامین آن برای همه مردم ممکن نخواهد بود. البته این را هم فراموش نکنیم که با تولید دارو در داخل قیمت آن با داروی اصلی بسیار متفاوت خواهد بود و این هم می‌تواند یکی از راه‌های صرفه‌جویی در منابع باشد.»
ورود به لیست بیمهها نباید طول بکشد
مرتضی خیرآبادی، عضو هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران هم در خصوص پوشش بیمه‌ای این داروها به سپید، گفت: «به احتمال زیاد این داروها شامل پوشش بیمه‌ای خواهند بود. البته امیدواریم آنچنان که مدت زمان ورود دارو به فارماکوپه به دلیل شرایط اضطرار زیاد نبود، فاصله زمانی ورود آن به لیست پوششی سازمان‌های بیمهگر هم طول نکشد.»
دادن پوشش بیمه‌ای دور از عقل است
مهدی سلیمانجاهی، دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران اما ورود این داروها به لیست بیمهها را کار اشتباهی می‌داند و معتقد است: «دادن پوشش بیمه‌ای برای این داروها قدری دور از عقل است. زیرا با این اقدام داروهای دیگر از پوشش بیمه‌ای باز می‌مانند.»
وی به سپید گفت: «بنابراین این داروها باید مانند واکسن آنفلوانزا پوشش بیمه‌ای نداشته باشند و دولت هزینه آنها را پرداخت کند. زیرا نیاز به این دارو مقطعی است و بعد از مدتی نیازی به آن از بین خواهد رفت. ضمنا ورود یک دارو به فهرست و خروج آن مشکلات فراوانی دارد که باید به تبعات آن هم اندیشید.»
شرط بیمه برای پوشش دادن
سیدسجاد رضوی، رئیس دبیرخانه شورای عالی بیمه سلامت شرط پوشش بیمه‌ای دو داروی رمدسیویر و فاویپیراویر را اینگونه بیان کرد و گفت: «پوشش بیمه‌ای داروی رمدسیویر منوط به قرار گرفتن در پروتکل‌های درمانی معاونت درمان است و پس از آن، سازمان‌های بیمهگر و شورای عالی بیمه سلامت در مورد پوشش بیمه‌ای آن تصمیم می‌گیرند.»
وی با اشاره به اینکه این داروها به تازگی وارد فهرست دارویی کشور شده‌اند، افزود: «با توجه به اینکه این داروها بیمارستانی بوده و برای بیماران بستری مبتلا به کووید- ۱۹ استفاده می‌شوند، در حال حاضر برای ادامه آزمایش‌های بالینی در فهرست دارویی کشور قرار گرفته‌اند و تا وقتی که وارد پروتکل‌های درمانی نشده‌اند، تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند.»
رئیس دبیرخانه شورای عالی بیمه سلامت اظهار داشت: «این دو دارو برای بیماران کرونایی است و وضعیت بیماران نیز در شرایط خاصی قرار دارد؛ بنابراین اگر معاونت درمان این داروها را در پروتکل‌های درمانی قرار بدهد، بیمهها نیز همکاری کرده و داروها را تحت پوشش قرار خواهند داد. ولی در حال حاضر این داروها در پروتکل‌های درمانی کشور قرار ندارند و فعلا برای آزمایش‌های بالینی و آن هم فقط برای بیماران بستری استفاده می‌شوند.»
رضوی با تاکید مجدد بر اینکه در صورت تایید هزینه اثربخشی این داروها از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت، این دو دارو تحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت، گفت: «اگر این داروها جزو پروتکل‌های درمانی قرار گیرند و برای مصرف آنها گایدلاین و شناسنامه نوشته شود، تلاش می‌کنیم در سازمان‌های بیمه‌ای با استفاده از این گایدلاین آنها را تحت پوشش قرار دهیم، بنابراین این داروها در کمتر از یک هفته تحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت.»
وی افزود: «برای اینکه عدالت در سلامت وجود داشته باشد، این داروها باید تحت پوشش بیمه قرار بگیرند. هرچند این داروها تولید داخل هستند، اما قیمت آنها گران است و قشر ضعیف نمی‌توانند به راحتی آنها را تهیه کنند. لذا تلاش می‌کنیم این داروها با فرمولی که بتوانیم مصرف آنها را کنترل کنیم تحت پوشش قرار دهیم.»
رضوی با اشاره به اینکه درمان بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان‌های دولتی همچنان رایگان است، تصریح کرد: «با بالا رفتن تعداد بیماران درصدی نیز جان خود را از دست می‌دهند و این بالا رفتن تعداد فوتی‌ها به دلیل بالا رفتن تعداد مبتلایان است. البته خدمات بیمارستان‌ها همانند روزهای نخست ادامه دارد و در زمینه کیفیت داروها تغییری نداشته‌ایم و همه لوازم و تجهیزاتی که مورد تایید وزارت بهداشت است در اختیار بیمارستان‌ها قرار می‌گیرد. ضمنا با اضافه شدن این دو داروی ساخت داخل، روندهای درمان بهبود هم پیدا کرده است.»
صرفه‌جویی 140 میلیارد تومانی در منابع بیمهها
گفتنی است در حال حاضر نزدیک به 2 هزار قلم دارو تحت پوشش سازمان‌های بیمهگر قرار دارند که طبق قانون همه ساله تعدادی از این داروها که عمدتا داروهای بدون نسخه یا اصطلاحا OTC هستند، از فهرست بیمهها خارج می‌شود.
موضوعی که به گفته کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو در اغلب کشورهای دنیا به خصوص کشورهای پیشرفته در حال انجام است و حتی در این کشورها ممکن است گاهی این داروها به دلیل کم عارضه بودن در خارج از داروخانه‌ها قابل تهیه باشد.
وی با بیان اینکه تصمیم‌گیری در این زمینه با شورای عالی بیمه است، تاکید کرد: «ما به‌عنوان سازمانی که در حوزه دارو حضور داریم این اقدام را مثبت ارزیابی می‌کنیم. به دلیل اینکه این داروها در دسته داروهای کم‌عارضه، معمولی و پرمصرف قرار می‌گیرند که در حال حاضر نیز بسیاری از افراد آنها را بدون بیمه تهیه می‌کنند.»
جهانپور با بیان اینکه این اقدام می‌تواند محرکی برای فرآیند دارویی داروخانه‌ها باشد، گفت: «با حذف این داروها از لیست بیمه حدود 140 میلیارد تومان برای منابع بیمه‌ای صرفه‌جویی صورت خواهد گرفت که می‌توان با تخصیص بهینه این منابع به درمان بیماران سخت و صعب‌العلاج کمک کرد.»
وی با بیان اینکه قیمت این داروها ارزان بوده و ازجمله آنها می‌توان به داروهای مسکن، سرماخوردگی، محلول‌های موضعی، ضدعفونی‌کننده‌ها و برخی ویتامین‌ها اشاره کرد، افزود: «تعداد این داروها به حدود 80 قلم می‌رسد که افراد می‌توانند آنها را بدون نسخه پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنند و این داروها در لیست داروهای پر عارضه قرار نمی‌گیرند.»
از این رو با حذف80 قلم دارو از فهرست بیمهها و صرفه‌جویی 140 میلیارد تومانی در منابع آنها، انتظار می‌رود که سازمان‌های بیمهگر مشکلی در تامین هزینه‌های این دو دارو نداشته باشند و باید در روزهای آتی منتظر الحاق دو داروی جدید رمدسیویر و فاویپیراویر به پوشش بیمه‌ای باشیم.