چین و رد امکان واگیردار بودن ویروس

بهمن ماه بود که خبر همه‌گیر شدن ویروس کرونا در چین به سوژه داغ رسانه‌ها تبدیل شد. آن زمان اما مقامات چینی مدعی بودند که انتقال از فرد به فرد این ویروس تأیید نشده است. کمتر از شش ماه پس از آن تاریخ، بیش از پنج میلیون نفر در سراسر جهان به ویروس کرونا آلوده شدند و حدود ۳۵۰ هزار نفر در پی ابتلا به بیماری کووید۱۹ جان خود را از دست دادند.

برخی منتقدان چین را متهم می‌کنند که به عمد در مورد واگیردار بودن ویروس اطلاع‌رسانی نکرده تا بتواند پیش از اعلام وضعیت "پاندمی" و به هم ریختن بازارها، تجهیزات پزشکی و دارویی مورد نیاز خود را تهیه کند.

ماسک بزنیم یا نه؟

در هفته‌ها و ماه‌های گذشته تصورات مختلفی در مورد ویروس کرونا شکل گرفت که در مورد بسیاری از آنها تجدید نظر شده است. مثلا درمورد تأثیر ماسک صورت. پایان بهمن‌ماه مؤسسه رابرت کخ آلمان اعلام کرد که "هیچ نشانی" وجود ندارد که ثابت کند استفاده از ماسک صورت برای مقابله با ویروس کرونا مفید است.

آن زمان استفاده از ماسک‌ تنها به افرادی توصیه می‌شد که بیماری حاد تنفسی داشتند. اما حال در آلمان زدن ماسک در مکان‌های عمومی اجباری است.

داروی ضدمالاریا: معجزه‌گر یا خطرناک؟

یک مثال دیگر، اثربخشی داروی هیدروکسی کلروکین در درمان بیماری کووید۱۹ بود. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، چندین بار مدعی شده بود که تجویز این دارو "درمانی معجزه‌آسا" برای بیماران به همراه آورده است. هیدروکسی کلروکین در اصل داروی ضد مالاریا است.

پژوهشگران پیش‌تر با آزمایش این دارو بر روی حیوانات آزمایشگاهی متوجه شده بودند که هیدروکسی کلروکین می‌تواند در مقابله با برخی از ویروس‌‌های خانواده کرونا مؤثر باشد. این یافته آنها مبنای فرضیه اثربخشی این دارو برای مقابله با ویروس جدید کرونا بود.

اما تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط محققان در آمریکا و سوئیس مدتی بعد نشان داد که هیدروکسی کلروکین به احتمال زیاد برای درمان کووید۱۹ مناسب نیست. برعکس: محققان در مقاله‌ای که در مجله "The Lancet"  منتشر شده می‌گویند، ترکیب این دارو ممکن است با آسیب به قلب میزان مرگ‌و‌میر را افزایش دهد. حال سازمان جهانی بهداشت هم ادامه‌ آزمایش‌ها بر روی این دارو را به حالت تعلیق در آورده است.

ایبوپروفن ضرر ندارد

برآوردهای پژوهشگران در مورد داروهای دیگر هم ضد و نقیض بوده است؛ مثلأ در مورد ایبوپروفن. سازمان جهانی بهداشت اسفند ماه توصیه كرد كه اگر مشكوک به عفونت ویروس كرونا هستید، بدون توصیه پزشكی ایبوپروفن مصرف نكنید و بهتر است به جای آن پاراستامول بخورید.

وزیر بهداشت فرانسه هم در مورد استفاده از داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن هشدار داده بود. پس از آن یک مقاله تخصصی در مجله "The Lancet"  منتشر شد که به اثرات جانبی احتمالی استفاده از ایبوپروفن پرداخته بود. سازمان جهانی بهداشت اما مدتی بعد از موضع خود عقب‌نشینی کرد و گفت، کارشناسان این سازمان پس از مطالعه و مشورت با پزشگان به این نتیجه رسیده‌اند که به غیر از عوارض شناخته‌شده در برخی از گروه‌های مشخص جمعیتی، هیچ نشانی از عواقب منفی ایبوپروفن بر بیماران مبتلا به کووید۱۹ دیده نمی‌شود.

تابستان خوب است، اما نه خیلی زیاد!

یک موضوع بحث‌برانگیز دیگر تأثیر تابستان بر پاندمی کرونا است. آیا این بیماری همه‌گیر هم مانند موج آنفولانزا در ماه‌های تابستان فروکش خواهد کرد؟ الکساندر ککول، ویروس‌شناس آلمانی، بهمن‌‌ماه گذشته در مصاحبه‌ای ابراز امیدواری کرد که تابستان "بهترین متحد ما" علیه ویروس کرونا خواهد بود. کارشناسان دیگری هم موافق نظر او بودند: گرما، نور ماوراء بنفش خورشید می‌توانند ویروس را ضعیف کند و از آن مهم‌تر، رفتارهای اجتماعی و گذران وقت بیشتری در محیط‌ باز خارج از خانه در فصول گرم سال می‌تواند به کاهش خطر عفونت کمک کند.

اما حال نتیجه مطالعه جدیدی که توسط پژوهشگران دانشگاه پرینستون صورت گرفته، نشان می‌دهد که هوای گرم تأثیری چندانی در جلوگیری از گسترش ویروس ندارد.

خوب و بد سیگاری بودن

یک مورد دیگر نیز تأثیر نیکوتین و سیگار کشیدن در ابتلا به ویروس کرونا بود. اردیبهشت‌ماه پژوهشگران اعلام کردند، افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری کووید۱۹ هستند. گروهی از پژوهشگران فرانسوی اما با تحقیقی در مورد اثرات محافظتی احتمالی نیكوتین در برابر عفونت کووید۱۹همه را شگفت زده كردند.

یک مطالعه دیگر در اسپانیا نشان داد که آمار ابتلا به ویروس کرونا در افراد سیگاری به طرز چشمگیری کمتر است. اما محققان آزمایشگاه Cold Spring Harbour در نیویورک می‌گویند، افراد سیگاری در صورت آلودگی به کرونا به موارد شدیدتری از کووید۱۹ و سایر عفونت‌های تنفسی و بیماری‌های ریوی مبتلا می‌شوند.

ضدعفونی کردن سطوح چه فاید‌ه‌ای دارد؟

سازمان جهانی بهداشت می‌گوید، نتایج تازه‌ترین تحقیقات ثابت نکرده‌ که احتمال انتقال ویروس کرونا به انسان از طریق دست زدن به اجسام مختلف، مثلا به دستگیره در، کیبورد کامپیوتر و نظایر آن وجود دارد. پژوشگران می‌گویند، ویروس‌ها خارج از بدن انسان قدرت‌ بیماری‌زایی خود را از دست می‌دهند.

مهم‌ترین عامل انتشار ویروس، انتقال از فرد به فرد از طریق قطرات عفونی فرد بیمار است. با این حال، سازمان جهانی بهداشت پایان اردیبهشت در توصیه‌های بهداشتی خود تأکید کرد که بهتر است همچنان از مواد ضدعفونی‌کننده برای تمیز کردن سطوح استفاده کنید.

یک نکته بسیار مهم دیگر هم نقش کودکان در گسترش ویروس کرونا است که هنوز اطلاعات قابل اطمینانی در مورد آن وجود ندارد. احتمالا همه ما باید این واقعیت را بپذیریم كه یقین مطلق در مورد ویروس کرونا وجود ندارد و آنچه امروز در مورد ویروس کرونا گفته می‌شود، فردا شاید دیگر اعتبار نداشته باشد.