به گزارش روابط عمومی سازماننظام پزشکی، جهان از زمان شیوع همه‌گیری کووید 19 تغییرات زیادی کرده است، ویروس کرونا چالش‌های جدید برای همه پزشکان از جمله متخصصین پوست ایجاد نموده است.

🔸علی‌رغم اینکه این ویروس درماتوتروپیک نیست اما می‌تواند بطور ثانویه مسبب چندین نوع عارضه پوستی شود که عمدتا در نتیجه تماس طولانی مدت با تجهیزات محافظ شخصی و مواد بهداشتی و یا side effect داروهای تجویزی است.

🔸موارد ناشی از وسایل ایمنی و مواد بهداشتی عبارتند از: درماتیت تماسی، خارش، کهیر فشاری و تشدید بیماری‌های پوستی زمینه‌ای از قبیل درماتیت سبورئیک و آکنه.

🔹بر اساس مطالعات موجود هنوز تغییرات پوستی اولیه مختص عفونت کووید19 مشاهده نگردیده و بیشتر باید انتظار درگیری‌های ثانویه ایاتروژنیک پوستی را داشت.

از جانب دیگر بیماری‌ها و عوارض پوستی که با  تخریب و گسست‌های ریز و درشت سد اپیدرمی پوست همراهند ممکن است موجب افزایش احتمال ابتلا به ویروس از طریق تماس غیر مستقیم بشوند و بنابرین بیماران پوستی را در معرض خطر فزاینده ابتلا به عفونت قرار دهند.

🔸یکی از نگرانی‌های مهم دیگر، مراقبت از بیماران مبتلا به اختلالات التهابی خود ایمنی مزمن مانند پسوریازیس، درماتیت آتوپیک، لوپوس، اسکلرودرمی می‌باشد که ممکن است نیاز به درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی داشته باشند و این درمان‌ها هم شانس ابتلا را بالاتر برده و هم بر شدت عوارض بیماری و گسترش آن می‌افزایند. 

🔸از مهمترین عوارض پوستی در شرایط همه‌گیری عفونت کووید-۱۹ تاثیر بیش از حد هیدراتاسیون ناشی از تجهیزات محافظت فردی، اصطکاک و از بین رفتن سد اپیدرمی و واکنش‌های تماسی است که همه این‌ها ممکن است بیماری پوستی زمینه‌ای را در فرد تشدید نمایند.
در این بین اریتم، پاپول و پوسته پوسته شدن شایع‌ترین تغییرات پوستی ناشی از پوشیدن طولانی مدت تجهیزات محافظت فردی می‌باشند. 

🔹در یک مطالعه میدانی شایع‌ترین علائم در ۹۷٪ از استفاده کننده‌های تجهیزات محافظت فردی از بین ۵۴۲ کارمند خدمات درمانی شامل سوزش و خارش بوده است و شایع‌ترین محل پوستی ابتلا نیز پل بینی (در ۸۳٪ موارد به دلیل استفاده از عینک محافظ و نه استفاده از ماسک بهداشتی با گیره)، گونه‌ها، پیشانی و دست.ها بوده است. همچنین بیش از یک سوم کارمندان خدمات درمانی از آکنه و خارش صورت و حتی درماتیت ناشی از پوشیدن ماسک N95 شکایت داشته‌اند.

ضمنا تماس طولانی مدت با ماسک و عینک ممکن است باعث ایجاد انواع بیماری عوارض دیگر اعم از کهیر فشاری و یا تماسی و یا درماتیت تماسی و یا تشدید درماتیت‌های موجود شود. 
به همچنین دیده شده است که استفاده از کلاه‌های محافظ نیز ممکن است باعث ایجاد خارش، فولیکولیت و تشدید درماتیت سبورئیک گردند.

🔸از سوی دیگر گزارش شده است که استفاده طولانی مدت از دستکش‌های محافظ منجر به انسداد و هیپرهیدراسیون اپیدرم می‌شود که در نمای بالینی به صورت maceration و erosions قابل مشاهده است.

🔸شستشوی بیش از حد و اغراق‌آمیز دست‌ها با مواد شوینده و ضد عفونی کننده‌ها نیز می‌تواند موجب ساختار هیدرولیپیدی سطح پوست را مختل نموده و همچنین باعث تحریک و یا ایجاد درماتیت تماسی شود.

🔹در یک‌مطالعه گزارش شده است که دو سوم کارمندان خدمات درمانی بیش از ده مرتبه دست خود را بطور روزانه شستشو می‌دهند اما تنها ۲۲٪  از آنها از کرم محافظ پوست استفاده می‌کنند.

🔸می‌توان پیشنهاد نمود که اقدامات پیشگیرانه از جمله استفاده از نرم کننده‌ها، کرم‌های Barrier و مرطوب کننده‌ها می‌توانند در پیشگیری از عوارض پوستی در طول همه‌گیری‌ها ضروری بوده و تاکیدا توصیه می‌گردد.

🔺بنابراین تا این لحظه علامت و یا عارضه مستقیمی برای کووید-۱۹ گزارش نشده و متخصصین پوست و کادرهای درمانی باید در مورد عوارض ثانویه استفاده طولانی مدت از وسایل محافظتی و ایجاد بیماری‌های پوستی مرتبط و یا تشدید بیماری‌های پوستی زمینه‌ای هشیار باشند. 

✍️دکتر سارا رودگری متخصص ENT
بیمارستان ۱۵ خرداد، تامین اجتماعی تهران

کارگروه تازه‌های پژوهشی کرونا
سازمان نظام پزشکی کشور
 https://doi.org/10.1016/j.clindermatol.2020.03.012

Razvigor Darlenski, Nikolai Tsankov. Clinics in Dermatology. Available online 24 March 2020

📝 @covid19_research_news