پیش از آنکه پژوهشگران چینی بتوانند میزان تجمیعی مبتلایان را در کشورشان تخمین بزنند، بیماری کووید۱۹ از مرزهای چین خارج و به یک پاندمی تبدیل گشت و به دنبال آن استراتژی‌های مختلفی حتی در اروپا برای رهایی از اپیدمی مطرح شد که از جمله آنهااجازه گسترش بیماری به امید Herd Immunity یا همان ایمنی گله‌ای، ضمن حفظ گروه‌های آسیب‌پذیر همانند کهنسالان و افراد دچار comorbidity بود و یا استراتژی قرنطینه کامل به امید شکستن زنجیره انتقال ویروس.

🔸پیش از هر چیر نیاز است تا عدد تولید مثل پایه (basic Reproductive number=R0) و یا real-life و عدد تولید مثل موثر (effective reproductive number=Rt) را برای جمعیت هدف محاسبه شود.

در اینجا R0 تعداد موارد ثانویه ابتلا در افراد مستعد ناشی از حضور یک فرد مبتلای اولیه در یک جمعیت well-mixed است. Rt یک ورژن real-life عملی‌تر از همین موضوع است که اطلاعات real-life همانند اطلاعات ناشی از تست و یا بررسی‌های بالینی را برای تخمین reproductive number در یک اپیدمی لحاظ می‌کند.

🔸️بر اساس تعداد بروز روزانه کووید۱۹ در یک جمعیت و همچنین میانگین serial interval معادل ۴/۷ روز این محاسبه صورت می‌پذیرد. 

پس از یافتن Rt امکان محاسبه حداقل (critical) سطح ایمنی جمعیت Pcrit از طریق واکسیناسیون و یا ایمنی طبیعت که معروف به Herd Immunity می‌باشد، مهیا می‌گردد‌.

فرمول مربوطه عبارتست از: Pcrit=1-(1/Rt) 

برای مثال اگر Rt=3 باشد و Pcrit=0.67 آنگاه ۲/۳ جمعیت نیازمند ابتلا برای ایجاد ابمنی می‌باشند. 

بر مبنای آمار مبتلایان مربوط به زمان این مطلب یعنی در تاریخ ۱۳ مارس ۲۰۲۰ عدد میزان Pcrit برای کشورهای زیر به این قرار بوده است: 

کشور، تعداد مبتلا، حداقل٪ جمعیت 

 ⬇️  |   ⬇️   | ایمن شده مورد   

     |        | نیاز برای Pcrit 

اسپانیا   ۵۲۳۲       ۸۰/۷٪

امریکا    ۲۲۹۴       ۶۹/۶

آلمان     ۳۶۷۵      ۶۹/۶

فرانسه   ۳۶۶۱       ۶۷/۶

ایتالیا    ۱۷۶۶۰       ۵۹

ایران    ۱۱۳۶۴        ۵۰

کره     ۸۰۸۶       ۳۰/۱

اختلاف بین R0 و Rt ناشی از وجود ایمنی قبلی ناشی از واکسن و یا ابتلای طبیعی می‌باشد و اگر هیچ فرد ایمن موجود نباشد. در مورد ویروس جدید کرونا این ایمنی قبلی بیشتر cross-reactivity و یا ایمنی partial از طریق عفونت‌های ویروسی دیگر و یا ابتلا به ویروس های دیگر خانواده کرونا ویروس باشد. 

🔸نهایتا باید گفت که رجوع به ایمنی گله‌ای برای کنترل اپیدمی کووید۱۹ که می‌تواند با مرگ و میر case fatality rate (CFR) بین ۰/۲۵٪ تا ۳٪ در هر کشوری باشد، عدد تخمینی کسانی که از کووید۱۹ می‌میرند تا Pcrit به سطح ایمنی گله‌ای برسد کماکان نامعلوم است و محاسبه آن دشوار می‌نماید.

🔺مثلا اگر برای میزان مورد نیاز ابتلا برای Herd Immunity در ایران به جدول بالا رجوع کنیم خواهیم دید به ایمن شده ۵۰٪ جامعه یعنی حدود ۴۰ میلیون نفر نیازمندیم، لذا با اعمال حداقل ضریب CFR که ۰/۲۵٪ میباشد به عدد ۱۰۰هزار casualties میرسیم. البته ما هنوز به دلیل نوظهور بودن SARS-CoV-2 از ایمنی دائم پس از ویروس اطلاع دقیقی نداریم و هم اکنون موارد reinfection از کشورهایی همچون چین و کره جنوبی در حال گزارش است که در صورت صحت اصل ایمنی گله ایی زیر سوال خواهد رفت. 

✍دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه‌های پژوهشی کرونا

سازمان نظام پزشکی کشور

منبع: 

PMID: 32209383

📝 @covid19_research_news