در یک‌ تحقیق مداخله‌ای گذشته‌نگر بر روی ۲۱۴ بیمار کووید ۱۹ شدید یا با شدت متوسط در شهر ووهان چین، مشاهداتی از عوارض عصبی این ویروس گزارش شده است.

کووید۱۹ از بسیاری جهات بالینی مشابه SARS است. با این حال تفاوت‌های بارز کلیدی نیز دارد.

🔸 ۳۶/۴٪ از بیماران تحت این پژوهش، یافته‌های بالینی به نفع درگیری سیستم عصبی داشتند که از علائم اختصاصی مانند از بین رفتن حس بویایی و چشایی، میوپاتی، سکته مغزی تا علائم غیراختصاصی مانند سردرد، کاهش سطح هوشیاری، سرگیجه، تشنج متغیر بوده است.

🔹این سوال که آیا این علائم غیراختصاصی تظاهرات خود بیماری هستند یا یک پاسخ التهابی سیستمیک نیازمند مطالعات بیشتری است.

برخی علائم اختصاصی متداول از جمله اختلال حس بویای و چشایی و میوپاتی برخلاف SARS ، در اوایل دوره بالینی در کووید۱۹ بروز می‌کند.

🔸نکته جالبی دیگر وجود گزارش نفوذ ویروس در ساقه مغز در تعداد کمی از نمونه‌های پاتولوژی است که احتمالا علت پاتوفیزیولوژی پشت نارسایی‌های تنفسی شدید در کووید۱۹ باشد.

بیشتر سکته مغزی و کاهش سطح هوشیاری در بیماران نوع شدید بعدا رخ می‌دهد. علائم عصبی در بیماران با بیماری شدیدتر شایع‌تر است (۴۵/۵٪ درصد در بیمار شدید و ۳۰/۲٪ درصد در بیمار غیرشدید)

در این تحقیق شدت بیماری کووید۱۹ بر اساس ویژگی‌های تنفسی تعریف شده است:

۱) نوع خفیف که نیازی به مداخله تنفسی ندارد.

۲) نوع متوسط که نیاز به بعضی از حمایت‌های تنفسی دارد.

۳) نوع شدید که نیاز به تهویه مکانیکی دارد.

علائم نورولوژیک جدی‌تر مانند سکته مغزی، آتاکسی، تشنج، کاهش سطح هوشیاری در بیماران نوع شدید دیده می‌شود.

به هر حال این ارتباطات باید با توجه به درک ما در نظر گرفته شود که بیماری با عوارض شدید ناشی از (SARS-COV-2) به احتمال زیاد با فاکتورهای خطر عروقی همراهی دارد.

البته بنظر می‌رسد که وقوع حوادث مغزی-عروقی در بیماران نوع شدید با فشار خون بالا و دارای بیماری قلبی-عروقی با تاثیر مستقیمی از خود عفونت یا پاسخ نامناسب میزبان ارتباط ندارد.

- نظارت مستمر برای سایر شرایط حاد یا پس از عفونت و چالش‌ها

این یافته‌ها که بسیاری از بیماران در اوایل با علائم عصبی مانند اختلال حس بویایی، چشایی و میوپاتی همراه با علائم سندرم تنفسی با شدت کمتر بوده‌اند و این موضوع خود نشان می‌دهد که متخصصان مغز و اعصاب ممکن است توسط بیماران که دارای علائم عصبی جدید هستند روبه رو شوند و باید به طور بالقوه نگران این موضوع باشند که ممکن است این‌ها ناشی از کووید ۱۹ باشند و توصیه می‌گردد که هنگام معاینه بیماران با علائم عصبی احتمال ابتلا به کرونا را در نظر بگیرند.

🔸آنوسمی بدون احتقان بینی در گزارشات به عنوان یکی از علائم اولیه بیماری کووید ۱۹ معرفی شده است. مطالعات قبلی نیز نشان می‌دهد که نوروپاتی آکسونال در تعداد کمی از بیماران به SARS موجود بوده و می‌تواند دلیلی بر شیوع‌اش در کووید۱۹ نیز باشد.

اکنون نیاز است تا مطالعات دقیق‌تر بر روی الکترومیوگرافی، میزان هدایت اعصاب و یا LP بیماران صورت پذیرد.

🔸با توجه به آسیب‌شناسی عروقی مشترک بین SARS و کووید۱۹ به نظر می‌رسد که با مطالعات بیستر در آینده بتوان نوروپاتی را به عنوان یک یافته نادر دیگر در کووید۱۹ در نظر گرفت.

🔹این نگاه به تظاهرات عصبی، دریچه‌ای را به روی متخصصان مغز و اعصاب باز می‌کند و به‌نوعی هشدار می‌دهد که نورولژیست‌ها در خطوط مقدم همه‌گیری قرار دارند.

✍ دکتر سارا رودگری، متخصص ENT

بیمارستان ۱۵ خرداد، تامین اجتماعی استان تهران

کارگروه تازه‌های پژوهشی کرونا

سازمان نظام پزشکی کشور

منبع:

JAMA Neurol. Published online April 10, 2020.

doi:10.1001/jamaneurol.2020.1065