به گزارش اداره کل روابط عمومی ، دکتر محمد رضا عزیزی متخصص مغز و اعصاب و مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی ؛به مناسبت روز جهانی آلزایمر  گفت و گویی را با مجله فرهنگستان علوم پزشکی انجام داده است که در ذیل می خوانید:

در مورد شیوع آلزایمر در ایران و اینکه چه کسانی در معرض ابتلا هستند مختصری توضیح دهید.
با توجه به افزایش دمانس طی سه دهه آینده، ما تا حدود ۳۰ سال آینده با چالش بزرگی در زمینه دمانس روبه‌رو خواهیم شد. بخش بزرگی از بیماری آلزایمر در ایران پنهان است. از سن ۸۵ سالگی به بعد، احتمال ابتلا به دمانس و بیماری‌های سالمندی ۴۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.
طبق گزارش وزارت بهداشت، اولین علت مرگ در ایران در سال ۲۰۱۶ سکته قلبی بوده است. بعد از آن نیز سکته مغزی، تصادفات جاده‌ای، پرفشاری خون، آلزایمر و دیابت در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. نکته مهم این است که سکته قلبی، مغزی، تصادفات و فشار خون علت بیماری آلزایمر هستند.

آمار بروز این بیماری به تفکیک زنان و مردان در ایران چگونه است؟ آیا این آمار در سال های اخیر افزایش داشته است یا کاهش؟
درحال حاضر در جهان بیش از 50 میلیون نفر به بیماری آلزایمر مبتلا هستند و تا سال 2030 این تعداد به 65 میلیون نفر افزایش خواهد یافت.
بر اساس گزارشات اکنون بیش از 700 هزار بیمار مبتلا به آلزایمر در کشور وجود. دوسوم بیماران مبتلا به آلزایمر را زنان تشکیل می‌دهند. بنابر مطالعات انجام شده، ۱۶ درصد زنان بیمار، ۷۱ سال یا بیشتر سن داشتند. این در حالی است که فقط ۱۱ درصد مردان بالای ۷۱ سال، به این بیماری مبتلا می‌شوند.
مردان و زنان دارای اختلالات مغزی متفاوتی می باشند که هر کدام با دیگری فرق دارد. به طور مثال: زنان نسبت به مردان بیشتر دچار افسردگی، اضطراب و بیماری آلزایمر می شوند. تقریبا بر اساس آمارهای بدست آمده دو سوم کسانی که به زوال های عقلی دچار می شوند، زنان هستند.
تحقیقاتی که اخیرا روی مغز عده‌ای از زنان و مردان صورت گرفته است، نشان می‌دهد که واقعا بین مغز زنان و مردان تفاوت وجود دارد. همچینین در این تحقیقات ثابت شده است که مناطقی از مغز زنان از مغز مردان فعالتر است.
مغز زنان در این مطالعه به طور قابل توجه‌ای در بسیاری از مناطق مغز، نسبت به مغز مردان از فعالیت بیشتری برخوردار بود. تفاوت‌های قابل اندازه‌گیری که بین مردان و زنان شناسایی شده است، برای درک خطر مبتنی بر جنسیت برای اختلالات مغزی مانند بیماری آلزایمر بسیار مهم است. مردان و زنان دارای اختلالات مغزی متفاوتی هستند. به عنوان مثال: احتمال ابتلای زنان به اضطراب، افسردگی و بیماری آلزایمر، نسبت به مردان بیشتر است. نتایج تحقیقات بر این باور است که تقریبا دو سوم افراد مبتلا به این نوع زوال‌های عقلی زن‌ها هستند.
بیشتر متولدین کشور ما در سال‌های ۶۰ تا ۶۲ به دنیا آمده اند. ۳۵ سال دیگر که آنها وارد دوره سالمندی می‌شوند، ایران با سونامی سالمندی روبه‌رو می‌شود و این موضوع باید مهم تلقی شود.

جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری چه اقداماتی می توان انجام داد؟
مردم هنوز فکر می کنند که دمانس بخشی از روند سالمندی و نه یک بیماری پیش رونده اعصاب است.
تحلیل داده های نظرسنجی نشانگر وجود شرم دراطراف دمانس (اختلال شناخت و حافظه) و بیماری آلزایمر است که مانع گرفتن اطلاعات، مشاوره، تشخیص و حمایت می شود. این خدمات همه می توانند بطور چشمگیر بر طول و کیفیت زندگی اثر مطلوب داشته باشند. دمانس (اختلال شناخت و حافظه) و بیماری آلزایمر به سرعت یکی از علل مرگ در جهان شناخته شده و پیش بینی می شود تعداد افراد مبتلا به دمانس تا سال 2050 سه برابر شود و از 50 میلیون به 152 میلیون نفر برسد.
انجمن جهانی آلزایمر در اول سپتامبر حرکت " بیائید بدون شرم در مورد دمانس (اختلال شناخت و حافظه) و بیماری آلزایمر صحبت کنیم" را کلید زده است و ماه آگاهی رسانی آغاز شده تا با صحبت در مورد دمانس کمک کنیم که شرم کمتر شود، گفتگو عادی¬ تر و افراد ترغیب شوند بیشتر در مورد دمانس، اطلاعات، کمک، مشاوره و حمایت جستجو کنند.

نقش تغذیه و عوامل محیطی در جلوگیری از ابتلا به آلزایمر چیست؟
مطالعات «تغییر در سبک زندگی» که تا به حال انجام شده ، نشان می‌دهد که تغذیه سالم نقش مهمی در کنترل فشار خون، کلسترول و قند خون دارد که همه از عوامل خطر دمانس (زوال عقل) به شمار می روند. توصیه این بررسی‌ها، انتخاب سبک زندگی مناسب است تا از این طریق بتوان عوامل خطرساز را کاهش داد و از ابتلا به بیماری پیشگیری کرد.
مصرف بعضی از مواد غذایی می‌تواند کلسترول خون را در وضعیت مطلوب نگه دارد. در نهایت از گرفتگی عروق پیشگیری کند. شواهد نشان می‌دهد استفاده از روش تغذیه‌ مدیترانه می‌تواند مشکلات مرتبط با حافظه و تفکر را کاهش دهد. نتایج یک تحقیق جدید که در ژانویه ۲۰۱۷ در مجله پزشکی آکادمی مغز و اعصاب آمریکا چاپ شده، حاکی از آن است، افراد سالمندی که از تغذیه سبک مدیترانه ای به مدت سه سال استفاده کرده‌اند در مقایسه با افرادی که از این نوع تغذیه استفاده نکرده‌اند، بیشتر توانسته‌اند حجم مغز خود را حفظ کنند.
سبک تغذیه مدیترانه سرشار از میوه، سبزیجات تازه، غلات، حبوبات، ماهی‌های چرب و لبنیات به مقدار کافی است همچنین در آن از گوشت قرمز و ماکیان به مقدار کم استفاده می‌شود. در این سبک تمایل به مصرف شکر و روغن اشباع شده دیده نمی‌شود و عمدتا روغن زیتون استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان داده است، افرادی که از این سبک تغذیه استفاده کرده‌اند کمتر به حمله قلبی مبتلا شده‌اند. تحقیقات مستمر نشان می‌دهد که این نوع تغذیه، به دلیل داشتن آنتی اکسیدان بالا - که از طریق میوه و سبزی به بدن می‌رسد - فواید زیادی برای سلامتی دارد.
همچنین شواهد نشان می‌دهد که تغذیه سالم شامل ماهی، سبزیجات تازه، ادویه و مغزها (بادام و فندق) برای مغز مفید است و حافظه را در سالمندی حفظ می‌کند. مغز ما در دوران سالمندی سالانه یک تا دو درصد کوچک می‌شود. بر اساس تحقیقات انجام شده استفاده از سبک قدیمی مدیترانه می‌تواند این روند را کند کند. داشتن وزن مناسب و حفظ آن حائز اهمیت است و می‌توان با استفاده از غذای متناسب در هر وعده آن را کنترل کرد. برای این منظور باید برنامه غذایی را از پیش تدارک دید تا غذاهای سالم مصرف شود.
هم اکنون، تحقیقات بی‌شماری در زمینه تغذیه و مواد مغذی در جریان است زیرا داروهایی که برای دمانس و بیماری آلزایمر تجویز می‌شوند فقط علائم را کاهش می‌دهند و درمان بیماری نیستند. به نظر می‌رسد تحقیقات بیشتر در مورد تاثیر مواد غذایی بر ایمنی بدن و راهبردهای آن متمرکز و مطرح است تا یک ماده غذایی واحد.
لازم است بدانیم که غذاهای آماده و فرآوری شده فاقد مواد سالم و تازه هستند و می‌تواند مشکل ساز باشند. غذاهایی که برای سالمندان استفاده می‌شود باید با در نظر گرفتن شرایط سنی و بیماری‌های مزمن آنان به دقت تهیه شود.
در ایران، تغذیه ما سرشار از میوه، سبزی تازه، حبوبات و غلات است. فقط با کمی آگاهی می‌توان از مصرف گوشت قرمز و ماکیان، لبنیات چرب و روغن‌های ناسالم (اشباع شده یا مایع با کیفیت پایین) امتناع کرد. در حال حاضر، روش طبخ غذاهای ایرانی با سرخ کردن زیاد همراه است و در نتیجه گوشت، ماکیان و یا سبزیجات روغن بیشتری را جذب می‌کنند چنانچه بتوان از سرخ کردن صرف نظر و یا آن را به حداقل رساند، خانواده‌های ایرانی می‌توانند با تهیه و مصرف غذاهای سالم‌ترعوامل خطر دمانس و بیماری آلزایمر را کاهش دهند.
سبک زندگی سالم به معنی داشتن تغذیه سالم، ورزش منظم، معاشرت با دوستان، اجتناب از مصرف سیگار است و از این راه می‌توان از ابتلا به دمانس پیشگیری کرد.

چه عواملی در بروز این بیماری نقش دارند؟
عوامل خطرساز در بروز بیماری آلزایمر به طور دقیق مشخص نشده است. برخی عوامل اصلی عبارتند از:   
افزایش سن: افزایش سن مهم ترین عامل ابتلا به آلزایمر است. آلزایمر جزیی از روند طبیعی پیر شدن نیست اما خطر ابتلا به آن پس از ۶۵ سالگی افزایش می یابد. پس از سن 65 سالگی، امکان پیشرفت بیماری آلزایمر در هر 5 سال، دو برابر می شود.
سابقه خانوادگی: داشتن یک خویشاوند مبتلا به آلزایمر مانند والدین، خواهر یا برادر
برخی ژن ها: با بروز بیماری آلزایمر ارتباط دارند مانند آپولیپو پروتئین و یا سندرم داون
جنسیت بالاخص مونث:  احتمال ابتلا زنان نسبت به مردان بیشتراست
مشکلات سلامتی: ضربه به سر و عواملی که سلامت قلب را به‌خطر می‌اندازند، می توانند در ابتلا به آلزایمر هم تاثیر داشته باشند، مانند: سیگار کشیدن، کلسترول خون بالا، فشار خون بالا، چاقی و دیابت
کمبود ویتامین دی: اخیرا، دانشمندان یک رابطه مستقیم بین کمبود ویتامین D در سالمندان با زوال شناختی را شناسایی کرده‌اند.
بین سلول‌های مغزی بیماران مبتلا به آلزایمر رسوبات پروتئینی به نام پلاک‌های آمیلوئید ایجاد می‌شود. در حالت طبیعی پروتئین پیش ساز آمیلوئید با اثر آنزیم‌های خاصی به پپتیدهای بتاآمیلوئید شکسته می‌شود ولی افزایش بتاآمیلوییدها و تجمع آنها منجر به تشکیل پلاک‌های آمیلوییدی می‌گردد. این پلاک‌ها مانع از ارتباط بین سلول‌های عصبی و تخریب سلول‌ها می شود. علاوه بر پلاک های آمیلوئید، کلافه های نوروفیبریلری شامل رشته‌های پیچ خورده پروتئین تاو درون سلول‌های عصبی مغز به وجود می‌آیند که باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌شوند. کاهش سطح  استیل کولین که پیام‌ها را بین سلول‌های عصبی منتقل می‌کند نیز باعث از بین رفتن ارتباط بین سلول‌ها می‌گردد.

آیا میتوان از پیشرفت این بیماری در فرد مبتلا جلوگیری کرد؟
هنوز درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد اما با استفاده از دارودرمانی می‌توان موجب کنترل و کاهش سیر پیشرفت بیماری شد و از شدت اختلال حافظه و مشکلات رفتاری بیمار کاست.

انتهای پیام