به گزارش اداره کل روابط عمومی در این جلسه که با حضور دکتر علیرضا زالی رئیس کل سازمان نظام پزشکی، دکتر حسین محمدی دوستدار رئیس مرکز مطالعات و همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم، دکتر نسرین معظمی بنیانگذار رشته‌ی بیوتکنولوژی و عضو کمیته سزایی، دکتر داود امی معاون آموزشی و پژوهشی سازمان و دکتر حکمت، دکتر ساغری، دکتر دریانی و دیگر از چهره‌های جامعه پزشکی در محل سازمان نظام پزشکی برگزار شد ضرورت آشنایی با روش‌های نوین علمی تبیین و برگزاری همایش به منظور این نشست به تصویب رسید.

رئيس مركز مطالعات و همكاري هاي علمي بين المللي (وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري) در خصوص دستگاه شتاب گر ملي كه چشمه ايران به آن اطلاق مي شود، گفت: پروژه دستگاه شتاب گر ملي با همكاري كشور هاي منطقه چون ايران، اردن، امارات متحده، بحرين، پاكستان، تركيه، فلسطين، مصر، در حال اجرا است. 

دكتر حسين محمدي دوستدار با بيان اينكه اين پروژه در سال 2002 از طرف يونسكو به كشورهاي منطقه پيشنهاد شد، افزود: دولت آلمان به دنبال به روز كردن دستگاه شتاب گر خود بود و كشوراردن براي جايابي اين دستگاه به علت ملاحظات سياسي، منطقه اي و ... انتخاب شد.

وي با عنوان اينه تلاش هاي بسياري صورت گرفت تا ايران به علت تخصص و قابليت بيشتري كه نسبت به اردن داشت،براي جايابي دستگاه مورد توجه قرار گيرد، ابراز داشت: ايران از نظر نيروهاي علمي، توان مالي، پيشرفت تكنولوژ‍يكي و ... آمادگي لازم را براي جايابي اين دستگاه داشت، اما متاسفانه ملاحظات سياسي آن را به اردن كشاند.

محمدي دوستدار در توضيح چگونگي كاركرد اين دستگاه خاطرنشان كرد: شتاب گر دستگاهي است كه با وارد كردن نور ايكس ري داخل حلقه اي، به وسيله سيستم هاي الكترومغناطيس موجود در دستگاه به آن شتاب داده و آن را به مسيري خاص هدايت مي كند. اين شتاب به حدي در حلقه افزايش خواهد يافت كه آن رابه نور (فوتون) تبديل مي كند.

وي ادامه داد: اين نور وارد باريكه نور(Beam light) شده و بسته  به اينكه براي چه مصارفي كاربرد دارد، از آن استفاده مي شود. باريكه هاي نور با يكديگر متفاوت بوده و مي تواند در زيست شناسي ساختار مولكولي، علوم محيطي مولكولي، ابزارهاي ميكروالكترومكانيك، تصوير برداري، ميكروآناليز باستان شناختي، شناخت مواد و كاربردهاي پزشكي مورد استفاده قرار گيرد.

باريكه نور بايد در آزمايشگاه هاي مختص خود مورد استفاده قرارگيرد. به طور مثال اگر بر روي تصوير برداري كار مي كنيد، در آزمايشگاهي كه مختص برنامه تصوير برداري تنظيم شده كه بتواند باريكه نور توليد شده را مورد استفاده قرار دهد، بايد كار انجام شود. 

وي با بيان اينكه دستگاه شتاب گر ملي  بيشتر در زمينه تشخيصي و شناسايي كاربرد دارد، افزود: اين دستگاه مي تواند ارگان هاي بدن و يا موادي كه در اجسام است را با دقت بسيار بالاتر از ايكس ري يا دستگاه هاي ديگر چون اسكن و ... مشخص كند و بر اساس شناختي كه فرد پيدا مي كند، مي تواند ساختارهاي مولكولي را تشخيص دهد. بنابراين در عرصه پزشكي هم مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.

محمدي دوستدار خاطرنشان كرد: بسته به اينكه چند باريكه نور مي خواهيد در اين دستگاه داشته باشيد، قطر حلقه اي كه در آن شتاب داده مي شود نيز متغير است، امكان دارد از 100 تا 500 متر در سينكروترون هاي مختلف دنيا برسد.

وي با اشاره به ورود ايران به سزامي (نور سينكروترون براي علوم تجربي و كاربردهاي آن در خاورميانه) گفت: از طرف همكاران مرتبط با شتاب گر سزامي پيشنهاد ساخت دستگاه سينكروترون در ايران داده شد چرا كه ايران به عنوان يك كشور بزرگ، از نظر علمي آمادگي فراوان براي پيشرفت در اين زمينه با كمك متخصصان خود را دارد.

وي اضافه كرد: ضمن اينكه به علت تحريم هاي موجود، ارتباط ما با كشورهاي ديگر گرفتاري هايي را براي دانشمندان ما به وجود آورده، اين امر موجب شد تا تصميمي اتخاذ شود كه ما هم به عنوان مركزي كه دارنده شتاب گر است، به كشورهاي منطقه سرويس دهيم.  

اين دستگاه بسيار گران است و زماني كه ساخته مي شود، معمولا بيشتر از ظرفيتي كه در خود كشور مورد استفاده قرار گيرد، مي تواند سرويس دهد، اظهار داشت: البته اين مهم بسته به شناسايي و آشنايي محققين كشور با توانمندي هاي اين دستگاه و اجرايي كردن آن دارد.

وي ادامه داد: پروژه شتاب گر ملي در كشور كليد خورد و مصوبه مجلس را گرفت. مجري اين پروژه در حال حاضر پژوهشگاه دانش هاي بنيادي (ipm‌) است اما از آن جايي كه پروژه ملي است، بايد در تمام مراكز تحقيقاتي و علمي كشور چون علوم پزشكي، وزارت علوم، صنعت و .. امكانات اين پروژه مورد استفاده قرار گيرد.

محمدي دوستدار اضافه كرد: رئيس اجراي اين پروژه دكتر رحيقي يكي از فيزيكدانان برجسته كشور است كه در زمينه شتاب گر فعاليت و تحقيق مي كند. دكتر رحيقي با تشكيل كميته ها و گرد آوري مهندسين وبا دعوت از متخصصين خارجي اين پروژه را كه محل استقرار آن قزوين است، پيش مي برد.

وي خاطرنشان كرد: برخي از قسمت هاي مورد نياز سيستم سينكروترون يا شتاب گر در حال ساخت در آزمايشگاه هاي ipm‌ است و با توجه به اينكه پيش از اين تجربه ساخت اين قطعات را نداشتيم، هم جنبه مطالعاتي  و هم جنبه شناسايي دارد. ساخت اين قطعات با استفاده از جوانان كشور و اساتيدي كه در اين رشته فعال هستند و برخي نيز براي كسب تخصص فرستاده مي شوند و همچنين با همكاري بخش صنعت در حال ساخت است و در حال حاضر تعداد بسياري از قطعات آن ساخته شده است.

رئيس مركز مطالعات و همكاري هاي علمي بين المللي با عنوان اينكه ساخت شتاب گر ملي كار بزرگي است كه اگر استفاده شود، براي همه جامعه علمي كشور كاربردهاي فراواني خواهد داشت، گفت: البته به طور همزمان با ساخت اين دستگاه، كنفرانس، جلسات و .. نيز برگزار مي شود تا جامعه علمي كشور با دستگاه و كابردهاي آن آشنا شده و  افراد را براي استفاده از آن تربيت كنيم.

وي اظهار داشت: درست است كه كشورهاي ديگر هم مي توانند از اين دستگاه استفاده كنند، اما ايران به عنوان كشور ميزبان خود بايد علم استفاده از اين دستگاه را داشته باشد. تاكنون 5 كارگاه را براي آشنايي جامعه علمي كشور برگزار كرده ايم كه بيشتر در زمينه پايه، مواد و .. بوده اما كارگاه بعدي براي جامعه پزشكي برگزار خواهد شد تا همكاران پزشك نيز بتوانند با كاربرد اين دستگاه كه علم روز دنيا است، آشناشده و در شتاب گر ملي چشه نور ايران مشاركت كنند. اولين قدم آشنايي، سپس چگونگي كاربرد آن دردنيا است كه حائز اهميت است تا بتوانند در پروژه به صورت فعال وارد شوند.

كاربرد دستگاه شتاب گر ملي در رادیوتراپی و تصویر برداری های پزشکی