دکتر محمدرضا ظفرقندی به عنوان نماینده منتخب جامعه پزشکی در بزرگترین نهاد صنفی ایران نگران تمام اعضای کادر درمان ایران در مواجهه با بیماری ناشی از کروناویروس جدید است. ریاست سازمان نظام پزشکی در آخرین روزهای سال 1398 اعلام می‌کند که هنوز به نقطه اوج ابتلا به بیماری نرسیده‌ایم و اگر مردم توصیه‌ها را رعایت نکنند با وضعیت خطرناکی روبرو خواهیم شد. در ضمن توضیح می‌دهد که چرا آمار واقعی ابتلا در ایران بالاتر از آمار اعلام شده است.

• سال 1398 با تمام مسائلی که از ابتدا تا انتهای سال داشت در حال اتمام است. چه صحبتی در مورد ورود به سال 1399 دارید؟

در آغاز سخن برای همه اعضای جامعه پزشکی سلامتی و سربلندی آرزو دارم. واقعیت این است که سال 98 روزهای سختی هم برای مردم و هم برای جامعه پزشکی داشت. در ابتدای سال با ماجرای سیل مواجه شدیم و نهایتاً در پایان سال هم با بحران جدی بیماری کووید 19 و ویروس کرونا درگیر شدیم. طبیعتاً این نوروز با نوروزهای دیگر که در ایران همیشه برقرار بوده، تفاوت خواهد داشت. بدیهی است که به دلیل آسیب و حزن و اندوهی که از بیماری و سوگواری برای مردم و جامعه پزشکی پیش آمده، جشن و شادمانی هرساله را نخواهیم داشت. این نوروز برای قطع زنجیره بیماری به دید و بازدید بزرگترها و بستگان نخواهیم رفت. علیرغم اینکه قطعا از دوری پدر و مادر و بستگان ناراحت هستیم، اما برای سلامتی آنها و جامعه این دید و بازدیدها را انجام نخواهیم داد. همچنین برای این که بیماری انتقال پیدا نکند به سفر هم نخواهیم رفت. امیدوارم با رعایت این اصول ما در زودترین زمان ممکن بتوانیم بر این بیماری غلبه کنیم و سال 99 را همراه با سلامتی مردم داشته باشیم.

• این روزها بین صحبت‌های مسئولین گاهی تفاوت دیده می‌شود. تعارض در صحبت‌هایی که در مورد زمان رسیدن به نقطه اوج بیماری زده می‌شود برای مردم نگران کننده است. آیا به نقطه اوج بروز این بیماری رسیده‌ایم؟

اینکه در چه مرحله‌ای از این بیماری و اپیدمیولوژی این بیماری هستیم بحث مهم و علمی و براساس مبانی کارشناسی است. اما نکته مهم این است که خطر این بیماری کاملا جدی است. مردم و مسئولین بایستی با نگاه جدی و واقعی به ابعاد این موضوع توجه کنند. بعضی مسئولین اعلام کردند که به پیک این بیماری رسیده‌ایم ولی این گفته صحیح نیست. مطالعات همکاران ما در مورد اپیدمیولوژی نشان می‌دهد ما هنوز در شیب صعودی قرار داریم و همه چیز به رفتار مسئولین و مردم بستگی دارد. اینکه چه موقع به پیک بیماری برسیم، براساس فرمول‌های اپیدمیولوژی اگر بتوانیم میزان ایزوله کردن و در خانه ماندن را حدود 15 الی 20 درصد افزایش بدهیم خیلی سریع‌تر می‌توانیم از مرحله پیک عبور کنیم و پیش‌بینی این است که تا آخر هفته اول فروردین این اتفاق بیفتد. اما اگر رعایت نشود و با شیوه فعلی مسیر را ادامه بدهیم و کنترل و خودکنترلی و ایزوله کردن‌ها بهبود پیدا نکند امکان دارد این بیماری حتی تا آخر اردیبهشت و بیشتر از آن هم ادامه پیدا کند.

• تحلیل شما این است که مردم همچنان این بیماری را جدی نگرفته‌اند؟

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند حدود 50 الی 55درصد مردم به اهمیت و جدی بودن این بیماری توجه کرده‌اند. این نظرسنجی البته در شهر تهران انجام شده است. اما هنوز عده‌ای از مردم احساس می‌کنند از خطر این بیماری مصون هستند و مبتلا نمی‌شوند. امیدوارم با افزایش حدود 20درصدی «در خانه بمانیم» بتوانیم در اواخر هفته اول فروردین از پیک بیماری عبور کنیم. معنای این حرف خیلی مهم است. چون در این صورت اولاً شرایط اقتصادی ما به حالت عادی برمی‌گردد، دوماً مردم از آسیب بیشتر مصون می‌مانند و هم چنین جامعه فداکار پزشکی می‌تواند از آسیبی که در این روزها مواجه است و هرروز این جامعه جان بر کف جانشان را بر عهد و پیمان خود قرار داده و تقدیم راه خدمت به سلامت مردم می‌کنند، کمتر آسیب ببیند.

• به عنوان رئیس صنف نظام پزشکی در خط مقدم، ارزیابی شما از تفاوت آمار و ارقام چیست؟

آمار ابتلای به بیماری کووید 19 قطعاً بیشتر از آماری است که توسط همکاران ما در وزرات بهدشت ارائه می‌شود. این امر بدیهی است؛ چون آماری که توسط وزارت بهداشت ارائه می‌شود بر اساس پروتکل‌های WHO و بر اساس آمار ثبت بیماران دارای آزمایش مثبت است. همکاران ما مکرر تاکید دارند که این آمار ابتلای قطعی بر اساس ثبت و آزمایش‌هایی است که توسط آزمایشگاه‌های معتبر اعلام شده است. همچنین آمار مرگ و میر هم بر اساس ثبت قطعی و مسجل است. اما می‌دانیم بسیاری از بیماران به دلیل علائم کلینیکی بستری می‌شوند و بسیاری هم بر اساس یافته های سی‌تی‌اسکن ریه بستری می‌شوند یا خود را در خانه قرنطینه می‌کنند و عده دیگری هم مورد آزمایش قرار نمی‌گیرند. بنابراین این واقعیت وجود دارد که آمار قطعی بیشتر از آمار است. خواهش می‌کنم همه توجه کنند که این یک اپیدمی واقعی است و میزان توجه و کنترل و پیشگیری باید واقعی انجام شود.

• در این برهه از زمان و حتی قبل از بروز این بیماری، آیا تحریم‌ها واقعاً بر سلامتی و تکنولوژی سلامتی در ایران اثرگذار بوده؟

من قبلاً هم اعلام کردم و با مسئولین WHO مثل آقای تد روس و مسئولین سازمان ملل و دبیرکل آن آقای گوترش هم مکاتبه کردیم که در همه جنگ‌ها و مشکلات و بحران‌ها باید حوزه پزشکی و سلامت از تحریم در امان باشد و این اصل حقوق بشری پذیرفته شده بین‌المللی است. ولی متاسفانه با تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه امریکا یک جنایت بشری اتفاق می‌افتد. در ایران به دلیل عوارض تحریم، علی‌رغم این که اعلام می‌کنند دارو و تجهیزات پزشکی مشمول تحریم نیست، اما در عمل به دلیل عدم امکان تبادلات مالی و کانال‌های مالی و عدم امکان واردکردن داروها و تجهیزات پزشکی چه قبل از بحران کرونا و امروز هم با شدت بیشتر، با تحریم مواجه هستیم و آسیب پذیرتر هم شده‌ایم. طبیعی است که وقتی داروهای این بیماری و امکانات موردنیاز تشخیصی مثل سی‌تی‌اسکن و ونتیلاتور و تجهیزاتی که در آزمایشگاه و ICU لازم است، فراهم نشود، این تحریم به جان و سلامت مردم آسیب‌رسان خواهدبود. امیدواریم همه سازمان‌های مدنی و حقوق بشری مثل سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی(WHO) ورود پیدا کنند و در جهت رفع این تحریم‌های ظالمانه حرکتی جدی و موثر انجام بدهند. پاندمی کرونا براساس اعلام WHO وجود دارد، یعنی این بیماری در کل جهان همه گیر است و هیچ مرزی نمی‌تواند این بیماری را کنترل کند. وقتی تحریم‌ها باعث افزایش بیماری در کشوری شود، قطعاً برهمه دنیا اثرگذار خواهد بود و این جنایتی حقوق بشری است. در واقع با تحریم ایران و مشکلاتی که نظام سلامت ایران با آن روبرو است کل جهان بیشتر آسیب پذیرتر خواهد شد.

• نقش سازمان نظام پزشکی را در برخورد با کرونا چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا واقعاً توانسته‌اید در جامعه اثرگذاری داشته باشید؟

سازمان نظام پزشکی یک سازمان منفک از جامعه پزشکی نیست. طبیعی است که همه افرادی که در جامعه پزشکی مشغول خدمت و ایثارگری هستند، جزئی از سازمان نظام پزشکی هستند. من هم این را وظیفه خودم می‌دانم که از همه جان برکفان این حوزه تقدیر کنم که قطعاً خدماتشان در این روزها برگ زرینی بر تاریخ پزشکی ایران و تاریخ خدمت و ایثارگری اضافه خواهدکرد. از سوی دیگر امروز سازمان نظام پزشکی در تصمیم‌گیری‌های کلان در این حوزه حضور دارد. علاوه براین یکی از کارهای ما استمداد از انجمن‌های علوم پزشکی برای تدوین پروتکل‌ها و راهکارهای علمی از روز اول که این بیماری در چین شروع شد، است. ضمن اینکه بحث آموزش عمومی و آموزش جامعه پزشکی را سرلوحه کارهای خودمان قرار دادیم. این بیماری یک بیماری نوپدید بود و بسیاری از همکاران ما با ابعاد آن و نحوه مقابله با آن آشنا نبودند، کمااینکه این بیماری از خودش رفتارهای متفاوتی نشان می‌دهد. ما افرادی را می‌بینیم از همکاران جامعه پزشکی که به این بیماری مبتلا شدند و فقط با درمان ساده کنترل شدند و بهبود پیدا کردند. اما همکاران دیگری هم در این روزها با دیسترس تنفسی و گرفتاری‌های ریوی مواجه شدند و متاسفانه شماری از این عزیزان را از دست دادیم. طبیعی است برای مواجهه با این بیماری باید علم پزشکی ما به روز شود که سازمان نظام پزشکی نقش اول خود را در حوزه اطلاعات پزشکی و مشاوره های پزشکی اعلام کرده است. در حوزه آموزش عمومی و مردم هم ما وارد شدیم و با اطلاع رسانی به مردم سعی کردیم جلوی بیماری را بگیریم. همچنین امیدواریم با هماهنگی و همت جامعه پزشکی در روزهای تعطیل پیش رو مانند گذشته خدمات پزشکی ادامه پیدا کند و علی رغم این که کادر درمان بسیار خسته شد‌ه‌اند و یا بسیاری از آنها بیمار شده‌اند اما با سازماندهی خوب که در سازمان نظام پزشکی دنبال می کنیم روند خدمت رسانی ادامه پیدا کند.