شنبه، 8 اردیبهشت 1403
  
  • 1402/11/16
روزنوشت

دکتر غلامرضا زمانی

جراح، عضو هیات مدیره نظام پزشکی مشهد

شعار روز جهانی سرطان:« با هم صاحبان قدرت را به چالش می‌کشیم»

با توجه به شعار امسال  صرف‌نظر از وضعیت اجتماعی- اقتصادی، موقعیت جغرافیایی، سن و جنسیت، همه افراد باید شانس برابر در پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان داشته باشند. 

بر اساس برآورد آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، تعداد موارد ابتلا به سرطان در سراسر جهان تا سال ۲۰۵۰ به سرعت افزایش پیدا خواهد کرد. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان پیش‌بینی می‌کند که تعداد موارد ابتلا به سرطان در سراسر جهان تا سال ۲۰۵۰ تا میزان ۷۷ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. بر اساس اعلام آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، از هر پنج نفر یک نفر در طول زندگی خود به سرطان مبتلا می‌شود و از هر ۹ مرد، یک نفر و از هر ۱۲ زن، یک نفر در اثر ابتلا به سرطان جان خود را از دست می‌دهد.به نسبت جمعیت، کشورهایی که در پایین‌ترین سطح شاخص توسعه انسانی سازمان ملل قرار دارند، شاهد بیشترین میزان افزایش موارد ابتلا، به میزان ۱۴۲ درصد خواهند بود.

در سال ۲۰۲۲، تعداد ۹.۷ میلیون نفر جان خود را در اثر ابتلا به سرطان از دست داد‌ه‌اند و شایع‌ترین انواع سرطان ، سرطان ریه، سینه و روده بزرگ، پروستات و معده بوده است،آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان می‌گوید این داده‌ها که با بررسی آمارهای ۱۸۵ کشور به دست آمده است نشان می‌دهند که سرطان ریه در سال ۲۰۲۲، دو و نیم میلیون نفر را مبتلا کرده که این ۱۲.۴ درصد از کل موارد ثبت شده سرطان به شمار می‌رود.۲.۳ میلیون زن نیز مبتلا به سرطان سینه تشخیص داده شده‌اند که برابر با ۱۱.۶ درصد از کل موارد ابتلا به سرطان است.  موارد دیگر بر اساس این آمار، سرطان روده بزرگ و پس از آن سرطان پروستات و معده گزارش شده است.

 بیماری سرطان بخش های مختلف بدن  را تحت تاثیر قرار می دهد؛ پیر و جوان، کودک و نوجوان و همه رده های سنی از این بیماری رنج می کشند. این بیماری در اثر رشد غیر طبیعی برخی از سلول های بدن ایجاد می شود.

روز جهانی سرطان در تقویم جهانی برای آگاهی بیشتر مردم قرار داده شده است. در گذشته بسیاری از مردم از این بیماری آسیب زا اطلاع چندانی نداشتند؛ برخی در صورت مواجهه با آن، می ترسیدند و زودتر از موعد با مرگ رو به رو می شدند. اما در سال های اخیر آگاهی بخشی در سطوح مختلف جامعه باعث مقابله بسیاری از افراد با این بیماری شده است. این آگاهی بخشی برای ترویج مبارزه با این بیماری انجام می گیرد و روش های پیشگیری و درمان آن را برای مردم مشخص می کند.

 به واسطه تعیین این مناسبت در تقویم بین المللی، جان میلیون ها انسان در سر تا سر جهان نجات داده می شود و آمار مرگ و میر ناشی از این بیماری به طرز قابل توجهی کاهش می یابد. هر چه دولت ها به آموزش های پیشگیری و مقابله با سرطان بیشتر اهمیت بدهند، رنج افراد مبتلا به سرطان نیز کاهش می یابد.

بسیاری از بیماران سرطانی با آگاهی بخشی به موقع و با استفاده از روش های ساده بهبود می یابند و نیازی به درمان های سنگین و شیمی درمانی ندارند، اما عدم آگاهی از روش های صحیح مقابله با بیماری سلامت آن ها را به خطر می اندازد و ممکن است باعث پیشرفت بیماری و حتی در مواردی مرگ افراد نیز شود، علت اصلی نام‌گذاری این روز همین مورد است که مردم در این رابطه هوشیار باشند و با این بیماری آشنایی بیشتری داشته باشند.پیشینه و تاریخچه نام گذاری این روز، به سال ۲۰۰۰ میلادی باز می گردد؛ طی برگزاری یک جلسه در پاریس به صورت جهانی، سازمان ملل متحد یکی از حامیان این روز شده و هدایت و نظارت بر اعلامیه روز جهانی سرطان را بر عهده دارد.

استعمال دخانیات، رژیم های غذایی نامناسب، چاقی و اضافه وزن در بدن همه و همه سبب افزایش ریسک ابتلا به سرطان در بدن می شود.

برخی از موادی که سبب بروز سرطان  می شوند، ماهیت فیزیکی دارند. از میان آن ها می توان به تابش مضر فرابنفش اشاره کرد که به تک تک اندام مختلف بدن ما آسیب می رساند. مواد بیولوژیکی نیز در این میان نقش مهمی ایفا می کنند. از میان آن ها می توان به انگل ها و باکتری ها اشاره کرد. انواع مواد سرطان زای شیمیایی نیز جایگاه اساسی دارند و سبب بروز برخی از سرطان ها می گردند. این مواد شامل انواع آفت کش ها، دود و… می شوند.

به طور کلی هر ماده ای که سبب فعالیت رادیکال های آزاد در بدن شود، ماده سرطان زا نامیده شده و به بروز این بیماری ها در بدن کمک می کند.

در مقابل برخی از مواد نیز ماهیت ضد سرطانی دارند و سبب جلوگیری از این بیماری خواهند شد، که مصرف اینگونه مواد همیشه پیشنهاد می‌شود و پزشکان همیشه برای برنامه های غذایی توصیه می کنند که این نوع مواد غذایی را در رژیم خود داشته باشید تا بصورت کاملا طبیعی خود را از بیماری سرطان دور نگه دارید.

به جز موارد یاد شده، برخی از شرایط خاص در زندگی نیز بروز این بیماری ها را در بدن تشدید می کند. از جمله آن ها می توان به پیری و کهن سالی اشاره کرد. افزایش سن در خانم ها و آقایان همیشه مشکلاتی مانند سرطان را در پی داشته است. سبک های زندگی استرس زا نیز بروز بیماری های سرطانی را تشدید می کنند، اما زمانی که هم سن انسان بالا برود و هم استرس و فشار عصبی زیادی روی فرد باشد می تواند امکان ابتلا به سرطان را تا حد زیادی افزایش دهد، به همین علت است که متخصصان همیشه تاکید می کنند که  در سنین بالا استرس برای خود ایجاد نکنید و از محیط هایی که برای شما استرس ایجاد می‌کنند تا حد امکان دوری کنید تا از بیماری های زیادی دور بمانید که مهمترین آن ها سرطان و بیماری های قلبی و مغزی می‌باشند. مصرف الکل و دخانیات نیز در سر تا سر جهان  از مهمترین علل ابتلا به این بیماری ها تلقی می شود، روی بسته های سیگار حتما مشاهده کرده اید که نوشته شده سیگار عامل اصلی سرطان است و حتما می دانید که دود سیگار می تواند سرطان های زیادی از جمله سرطان ریه را برای انسان ایجاد کند، عده ای بر این باورند که اگر از مارک های گران قیمت سیگار استفاده کنند سرطان گریبان گیر آنها نمی شود اما چنین نیست و سیگار از هر دسته ای که باشد و از هر برندی که باشد می تواند سرطان زا باشد و ممکن است بنا به میزان مواد آن این ضرر کم و زیاد شود اما مطمئن باشید هیچ سیگاری وجود ندارد که باعث ایجاد بیماری و سرطان نشود.

همچنین عفونت های مزمن در بدن نیز بروز این بیماری ها را افزایش می دهد. در صورتی که وضعیت تغذیه افراد ضعیف باشد و میزان مورد نیاز سبزی و میوه جات وارد بدن نشوند نیز ابتلا به سرطان یک امر بدیهی خواهد بود، چرا که سبزیجات منبع غنی از ویتامین ها و اسید آمینه ها هستند که این دو دسته از مواد برای جلوگیری از سرطان به شدت برای بدن انسان مورد نیاز است و کمبود این مواد در بدن انسان می تواند برابر باشد با شکل گیری سرطان و فراهم بودن شرایط برای رشد این بیماری.

با افزایش جمعیت و صنعتی شدن مواد غذایی مورد استفاده بشر، عوامل سرطان زا افزایش یافته و تعداد بیماران سرطانی نیز رو به افزایش هستند. با این حال به دلیل رسیدگی های مکرری که به وضعیت این بیماری در سر تا سر جهان می شود، پیشرفت هایی نیز در این خصوص ایجاد شده که در راستای مبارزه با این بیماری تاثیر گذار بوده است. سازمان های مبارزه با سرطان در کشورهای مختلف همواره در تلاش برای یافتن راه هایی برای از بین بردن و نابودی کامل بیماری سرطان هستند.

برخی از موارد که لازم است برای مردم آگاهی رسانی صورت گیرد، عبارتند از :

-برخی  باور های نادرست از سرطان

-پیشگیری از سرطان و سبک زندگی سالم

-مسئولیت اجتماعی مردم و دولت‌ها  و کنترل سرطان

-پیشگیری از سرطان ، محیط کار سالم و ایمن

-وجود مراقبت های حمایتی و تسکینی سرطان

- تشخیص زود هنگام سرطان 

در این بین نقش رسانه ها در افزایش آگاهی مردم و پیشگیری از سرطان بسیار حائز اهمیت است.

«بیایید با هم صاحبان قدرت را به چالش بکشیم» و  تقاضای عمومی از رهبران و مدیران جامعه خود برای اولویت‌بندی و سرمایه‌گذاری بیشتر و بیشتر در پیشگیری و مراقبت از سرطان و انجام اقدامات بیشتر و بیشتر برای دستیابی به جامعه ای عادلانه و عاری از سرطان را مطالبه کنیم.

حق  سلامتی برای  همه افراد حقی ضروری است  و صرف‌نظر از وضعیت اجتماعی-اقتصادی، موقعیت جغرافیایی، سن و جنسیت، همه افراد باید شانس برابر در پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان داشته باشند. ما از دولتمردان و سیاستگزارن و قانونگذاران و مجریان می‌خواهیم که متحد شوند و دسترسی همه مردم به پیشگیری و مراقبت از سرطان را تقویت کنند

می دانیم که مبارزه با سرطان به مراکز درمانی و سازمان‌های درمانی محدود نمی‌شود و همه مردم، کسب‌وکارهای محلی، شرکت‌ها و دولت ، همگی باید دست به دست هم دهند  تا عموم مردم را در مورد انواع سرطان، نحوه آگاهی از آن، درمان‌ها و اقدامات بالقوه آگاه و حمایت کنند و  نشان می‌دهد مبتلایان به سرطان تنها نیستند و همه در کاهش تأثیر  این بیماری مسئولیت دارند.

و اما چند توصیه ساده برای مردم :

- چقدر خوب است شما گاهی برنامه ورزشی دسته جمعی برای خانواده بچینید.

- سرطان مساوی مرگ  نیست

- سرطان بیماری مسری نیست.

 جراحی باعث پخش شدن سرطان نمی شود.

- اطلاع از تشخیص وضع بیمار را بدتر نمی کند، 

اگر بیماردوست داشت در مورد بیماری اش بیشتر بداند ، او را از این حق محروم نکنید.

- سرطان تقدیر نیست دنبال مقصر نگردید .

- درد جزئی از سرطان نیست.

- با خود مراقبتی وامید می توان سرطان را نیز به زانو در آورد.

- شاید ابتلا به سرطان ،  آغازی دوباره باشد