یکشنبه، 2 دی 1403
  
  • 1402/05/10
روزنوشت

دکتر محسن شتی

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

ضرورت مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم گرمازدگی در سالمندان

سالمندان به دلیل تغییراتی که در فیزیولوژی بدن آنها رخ می‌دهد همچنین کاهش توانایی آنها در تنظیم دمای بدن، بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند.

گرمازدگی یا هیپرترمی یک وضعیت جدی و بالقوه مخاطره آفرین است که ناشی از تماس بدن با دماهای بسیار بالا و ناتوانی بدن در تنظیم دمای خود است. در گرمازدگی، دمای بدن به طور غیرطبیعی بالا می‌رود و نمی‌تواند به طور مؤثر تنظیم شود. این امر ممکن است موجب آسیب جدی اعضا و سیستم‌های مختلف بدن و در برخی موارد حتی ممکن است به مرگ منجر شود.

با بالارفتن سن، توانایی بدن در تنظیم دمای داخلی کاهش می‌یابد. این به معنای آن است که بدن سالمندان نسبت به تغییرات دما کمتر واکنش دارد و نمی‌تواند به طور کامل به تنظیم دمای بدن در مقابل شرایط گرما واکنش نشان دهد. با سالمند شدن، تعداد غده‌های عرق در پوست کاهش می‌یابد و تولید عرق کمتر می‌شود. این امر باعث کاهش توانایی بدن در خنک شدن و جذب حرارت اضافی می‌شود.

برخی از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، کلیوی، تنفسی و دیابت، توانایی بدن در مقابله با شرایط گرمای بالا را کاهش می‌دهند. این بیماری‌ها می‌توانند به طور غیرمستقیم تأثیری بر تنظیم دمای بدن داشته باشند و خطر گرمازدگی را افزایش دهند. برخی از داروها نیز می‌توانند توانایی بدن در تنظیم دمای بدن را تحت تأثیر قرار داده و خطر گرمازدگی را در سالمندان افزایش دهند. به عنوان مثال، داروهایی که بر روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارند، می‌توانند توانایی تنظیم دمای بدن را کاهش دهند.

با سالمند شدن، حس تشنگی کاهش می‌یابد و سالمندان ممکن است کمتر احساس تشنگی کنند. این مساله می‌تواند به مصرف کمتر آب و مایعات منجر شود.

فعالیت‌های ورزشی یا فعالیت‌هایی که نیاز به سختی بیشتری دارند و در هوای گرم انجام می‌شوند، خطر ابتلا به گرمازدگی را افزایش می‌دهند همچنین برخی از افراد به دلایلی مانند مشکلات قلبی، تنفسی یا دیابت نمی‌توانند به طور کامل دمای بدن خود را تنظیم کنند و در نتیجه در معرض خطر بیشتری از گرمازدگی قرار می‌گیرند.

دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد که ممکن است با نشانه‌های دیگری همچون پوست خشک و گرم، تعرق کم، تپش قلب سریع و تنگی نفس همراه باشد از علائم گرمازدگی است. سردرد شدید و سرگیجه، تهوع، استفراغ و اسهال، خستگی شدید و ضعف عمومی، تاری دید و اختلال در حرکت، تشنج یا از دست دادن هشیاری (سنکوپ) سایر علائم و نشانه‌های گرمازدگی هس سالمندان به‌منظور پیشگیری از گرمازدگی باید مواردی را مد نظر قرار دهند که از جمله این موارد ماندن در محیط خنک و خنک‌کننده است.

سالمندان باید مقدار کافی آب و مایعات مصرف کنند. هر چند نوشیدن عرقیات یا دم کرده‌های گیاهی نیز سودمند بوده، استفاده از شربت به علت میزان قند بالا توصیه نمی‌شود ولی نوشیدن روزانه حداقل ۲ تا ۳ لیوان شیر علاوه بر رفع تشنگی در تأمین املاح و ویتامین‌های مورد نیاز بدن مفید است. در مقابل، نوشابه‌های گازدار بدترین نوشیدنی‌ برای رفع عطش و تشنگی هستند زیرا باعث سوء هاضمه و مشکلات گوارشی در بدن می شوند. انواع دلستر و ماء الشعیر فاقد مواد افزودنی و طعم دهنده شیمیایی، نوشیدنی مناسبی در تأمین مایعات ازدست رفتۀ بدن به شمار می‌روند.
 سالمندان باید لباس‌های سبک و مناسب فصل را پوشیده و از آن‌ها برای حفظ خنکی بدن استفاده کنند. لباس‌های تنگ یا ضخیم ممکن است منجر به بر افزایش دمای بدن شوند همچنین استفاده از پوشش‌های سایه‌بان، استفاده از چتر، کلاه و عینک آفتابی باعث می‌شود تا از تماس مستقیم سالمندان با نور خورشید جلوگیری شود و آنان را از نور مستقیم آفتاب محافظت کند.
سالمندان باید فعالیت‌های سنگین را در ساعاتی از روز که دما بالاتر است کاهش دهند. به جای آن، در ساعات خنک‌تر روز یا صبح زود و عصرها فعالیت‌های خود را انجام دهند.

 سالمندان باید از تغذیه سالم و مناسب برخوردار باشند. مصرف مواد غذایی سبک و خنک مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم چرب می‌تواند به حفظ سلامتی و کاهش خطر گرمازدگی کمک کند.

سالمندانی که در معرض خطر گرمازدگی هستند، باید تحت نظارت پزشک قرار بگیرند. پزشک ممکن است توصیه‌های خاصی برای پیشگیری و مداخله در صورت بروز گرمازدگی بدهد.