این روزها خبر اول اکثر شبکه های خبری جهانی درباره افزایش شدید میزان مبتلایان به کرونا است. از هند و مکزیک و امریکا و کشورهای اروپایی گرفتار آن هستند تا کشوری مثل ژاپن که تصور می رفت کووید ۱۹ را به کنترل درآورده و حتی سوئد که تاکنون در مقابل محدودیت ها بشدت مقاومت می کرد. کشورهای گرفتار نا امنی و گسیختگی نظام درمانی مثل برخی کشورهای منطقه غرب آسیا؛ یمن، عراق و افغانستان هم که آمار درستی از میزان مرگ و ابتلا در اختیار ندارند تا عمق فاجعه را بشود مشاهده کرد. این روند در همه جا سبب فشار سهمگین بر کادر درمانی، بیمارستان ها و تخت های آی سی یو شده و علاوه بر تبعات بهداشتی و درمانی، باعث لطمات شدید به نیروی انسانی و متخصص شده است.

محققان تاکنون دو علت اصلی را برای این موج سهمگین در دنیا بیان کرده اند، اگر چه هنوز ابهامات زیادی در مورد این ویروس وجود دارد:

اول، جهش هایی در ساختار ویروس کرونا اتفاق افتاده که میزان سرایت و در بعضی موارد بیماری زایی و کشندگی ویروس را افزایش داده است.

دوم، کاهش محدودیت های اجتماعی به دلیل ضرورت های اقتصادی و عدم توانایی دولت ها برای تامین بلندمدت نیازهای معیشتی و نیز خستگی مردم از انواع محدودیت ها و پروتکل های بهداشتی که مزید بر علت شده است. اینک خیلی از کشورها با پدیده ای به نام «کرونا فتیگ» یا بی حوصلگی مردم از رعایت الزامات بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی نیز روبه رو هستند که این بی حوصلگی بعضا با برخی رفتارهای متعصبانه نیز تشدید می شود.

مجموعه این دو علت متاسفانه به خستگی مفرط کادر درمان، از خدمات گرفته تا پرستاران و پزشکان انجامیده که حدود ۹ ماه است شبانه روز درگیر این بیماری کشنده بوده اند و همین طور فشار و فرسودگی ساختار و تجهیزات پزشکی که بر مشکلات افزوده است.

این روندهای منفی متاسفانه در تمام دنیا رخ داده و ایران هم مستثنی نیست، اما کشور ما با دو پدیده دیگر هم روبه روست. یکی تنوع بالای ژنتیکی ناشی از اقوام گوناگون که می تواند پاسخ های ایمنی متفاوتی را در برابر ویروس ایجاد کند. دوم شرایط خاص جنگ اقتصادی و تحریم های ظالمانه دو سال اخیر که محدودیت های زیادی را حتی برای دارو و تجهیزات پزشکی ایجاد کرده و آش این تحریم ها آنقدر شور شده که اخیرا بیش از ۷۰ نماینده کنگره امریکا بعد از تاخیر و تعلل بسیار زیاد به این روند ضد حقوق بشری و ضد انسانی اعتراض کرده و خواستار رفع تحریم های ایران در موضوع دارو و تجهیزات پزشکی شدند.

اما به عنوان یک ایمونولوژیست که در جریان آخرین تحقیقات دانشگاهی هستم، باید بگویم که روندهای مثبت نیز در کنار این شرایط، راه خود را از میان سختی ها و تاریکی ها باز می کند. مانند تلاش ها برای ساخت واکسن کرونا و بهبود برخی روش های درمانی که در ایران نیز انجام شده است. سازمان بهداشت جهانی مراحل ساخت ۸ واکسن کرونا در ایران را که حاصل سرمایه گذاری دولت تدبیر و امید در توسعه کشورهای دانش بنیان و حمایت از جوانان نخبه ایرانی بوده تایید کرده است. همچنین کشور موفق به تولید تجهیزات پیشرفته مانند سی تی اسکن و ونتیلاتور و تجهیزات تولید ماسک ۵۹N شده که شرایط را در تامین تجهیزات مورد نیاز و در مواردی صادرات ارتقا داده است.

در زمینه تحقیقات دارویی برای کرونا نیز دانشگاهیان تلاش های فراوانی مبتنی بر پروتکل ها و استانداردهای جهانی داشته اند که تهیه داروهایی برای درمان بخشی از عوارض کرونا و همچنین تحقیق و توسعه تولید کیت های تشخیصی در داخل کشور را سبب شده و برنامه افزایش تست های تشخیصی به روزانه ۵۰ هزار و بتدریج تا ۱۰۰ هزار با همین پشتوانه است.

علاوه بر این، باید در مقابل ایثار و فداکاری کادر درمان کشور و شهدای سلامت سر تعظیم فرو آورد که  به عهد خویش وفادار ماندند.

 اما سهم ما چیست و چگونه می توانیم علیه جهل و بیماری در مقابله با کرونا تلاش کنیم؟ مهم ترین نقش آحاد ملت رعایت فاصله گذاری اجتماعی و پروتکل های بهداشتی مانند استفاده از ماسک است. البته فاصله گذاری اجتماعی شامل رفتارهای مهمی است که نباید به هیچ وجه ساده گرفته شود؛ مانند ممنوعیت دورهمی های خانوادگی که متاسفانه در هفته های اخیر بیش از نیمی از مبتلایان به خاطر آن بوده است. در کنار دولت که تمهیداتی از طریق بیمه های تامین اجتماعی و بیکاری و تخصیص یارانه به اقشار آسیب پذیر از کرونا اندیشیده، نقش خیرین و نهادهای مدنی برای حمایت از آسیب دیدگان بسیار مهم و تعیین کننده است؛ مانند همیشه که در بحران های بزرگ بدون کمک مردم هر حرکتی ناقص و گاه ناممکن است.

همچنین توجه به مساله خانواده در شرایط کرونا، امری مهم بوده چرا که با توجه به شرایط روحی و روانی اعضای خانواده ممکن است به اختلال در روابط و حتی خشونت منجر شود. بنابراین مردم باید در مواقع ضروری با اورژانس اجتماعی به شماره ۱۲۳ تماس بگیرند و برای دریافت مشاوره نیز بدانند خط صدای مشاور به شماره ۱۴۸۰ می تواند آنها را راهنمایی کند. این روزها خانواده ها باید برای ایجاد نشاط و روابط سالم در میان خود بیشتر تلاش کنند و ساعات اضافه ای را که در خانه هستند فرصتی برای گفت و گو، مفاهمه و فعالیت های مشترک بدانند. معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده نیز در سایت خود و در ذیل پنجره «دسترسی مستقیم» محتواهای متنوعی را برای روزهای قرنطینه مانند «بهار در خانه»، «پادکست های خانه مان»، «مجله تصویری» و سرگرمی های «خانواده در خانه» در نظر گرفته است.

در این روزها همچنین یکی از کارهای مهم، مبارزه با اخبار نادرست و به اصطلاح فیک نیوز در مورد کروناست که می تواند به نجات جان ها کمک کند. با همکاری در مقابله با کرونا بیاییم شهروندی جهانی باشیم برای حفظ جان انسان ها.