مترجم: محمدرضا رضایی دانشجوی میکروبیولوژی
چند صباحی است اخبار زیادی از کشورهای مختلف دررابطه با واکسن کرونا و ازمایشات موفق در باره آنها شنیده‌ایم اما چقدر از این اخبار صحت دارد و چقدر می‌توانیم امیدوار باشیم؟ چرا بعد از این همه مدت از همه گیری ایدز هنوز حرفی از واکسن آن نزده‌ایم اما اینقدر زود داریم درباره کرونا نظر می‌دهیم؟
دلایل مختلفی وجود دارد که می‌توان امیدوار بود واکسنی برای کووید ۱۹بزودی به‌طور گسترده دردسترس قرار گیرد.
ویلیام پتری، پزشک دانشمند و متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه ویرجینیا درمورد واکسن کرونا این موارد را ذکر کرده است:
- سیستم ایمنی ما برخلاف ایدز کرونا را شکست داده
حدود 99 درصد از افراد مبتلا به کرونابیماری را شکست داده و ویروس از بدن آنها پاک می‌شود. بعضی از بیماران حتی تا سه ماه پس از بهبودی مقداری از ویروس را در بدن خود دارند، با این حال این افراد توانایی انتقال بیماری را به افراد دیگر ندارند بنابراین ساخت واکسن برای ویروس کرونا بسیار ساده‌تر از عفونت‌هایی مانند HIV است که سیستم ایمنی قادر به درمان طبیعی آن نیست. کووید 19 اما مانند HIVجهش پیدا نمی‌کند و این امر ساخت یا طراحی واکسن را برای ان اسان میکند
۲. آنتی‌بادی‌هایی که پروتئین اسپایک را مورد هدف قرار می‌دهند، از بروز عفونت پیشگیری می‌کنند
پوشش ویروسی کرونا ویروس‌ها معمولا از 3 نوع پروتئین تشکیل شده است شامل پروتئین غشایی ( M )، پروتئین پوششی ( E ) و پروتئین اسپایک ( s ).
پروتئین اسپایک پروتئین ترانس ممبرین نوع 1 بزرگ و به شدت گلیکوزیله شده است که از 1160 تا 1400 آمینواسید بسته به نوع ویروس تشکیل شده است. در مقایسه با پروتئین هایM و E که اساسا در اسمبل کردن سلول نقش دارند، پروتئینs نقش حیاتی را در نفوذ به سلول میزبان و شروع عفونت بازی می کند.
واکسن تولید انتی بادی اسپایک را که بروی سطح سارس کووید 2 قرار دارد القا میکند. ویروس برای تولید مثل نیاز به اتصال و واردشدن به سلولهای انسانی دارد. محققان نشان داده اند که آنتی بادی ها، مانند آنهایی که توسط سیستم ایمنی بدن انسان ساخته می شوند، به پروتئین اسپایک متصل شده انرا خنثی کرده واز الودگی در محیط ازمایشگاه جلوگیری میکند.
نشان داده شده واکسن ها در آزمایشات بالینی باعث افزایش آنتی بادی ضد اسپایک می شوند که از عفونت ویروس در سلول های آزمایشگاهی جلوگیری می کنند.
پژوهشگران در حال انجام آزمایشات بالینی روی آنتی بادی ها هستند تا توانایی خود را برای جلوگیری از عفونت در افرادی که در معرض تماس هستند، به عنوان مثال از طریق تماس با خانواده، آزمایش کنند.
آنتی بادی های مونوکلونال نیز ممکن است برای درمان موثر باشند. در طی عفونت، دوز این آنتی بادی های مونوکلونال می تواند ویروس را خنثی کند و به سیستم ایمنی بدن فرصت می دهد تا آنتی بادی های خاص خود را برای مبارزه با پاتوژن تهیه و تولید کند.
۳. گلیکوپروتئین اسپایک حاوی چندین هدف است
پروتئین اسپایک مکان های زیادی دارد که آنتی بادی ها می توانند به ویروس متصل شده و خنثی شوند. این خبر خوبی است، زیرا با وجود نقاط آسیب پذیر متعدد، جهش ویروس برای جلوگیری از واکسن دشوار خواهد بود.
برای فرار از خنثی سازی آنتی بادی ها، باید چندین قسمت اسپایک جهش یابد. جهش های زیاد پروتئین اسپایک باعث تغییر ساختار آن می شود ونتیجه دیگر توانایی اتصال به ACE2 را ندارد که کلید آلوده شدن سلولهای انسانی است.
۴. می‌دانیم چگونه واکسن بی‌خطری بسازیم
ایمنی واکسن جدید COVID-19 با درک محققان از عوارض جانبی احتمالی واکسن و چگونگی جلوگیری از آنها بهبود می‌یابد.
گسترش علم و ورود به عصر کامپییوترها و حضور هوش مصنوعی دست ما را برای کشف سریعتر و بی خطرتر دنیاهای ناشناخته باز کرده است. در حال حاضر سرورهای هوش مصنوعی به راحتی و حتی قبل از ساخت واکسن در باره خواص سمی و درمانی واکسن مارا اگاه می‌کنند. عارضه جانبی که در گذشته دیده می شد، افزایش عفونت وابسته به آنتی بادی بود. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که آنتی بادی ها ویروس را خنثی نمی کنند اما در عوض اجازه می دهند تا از طریق گیرنده ای که برای آنتی بادی در نظر گرفته شده، وارد سلول شود. محققان دریافته‌اند با ایمن سازی با پروتئین اسپایک می توان مقادیر زیادی آنتی بادی خنثی تولید کرد. این خطر را کاهش می دهد.
دومین مشکل احتمالی ناشی از برخی واکسن ها، واکنش آلرژیک است که باعث ایجاد التهاب در ریه می شود، همانطور که در افرادی که واکسن ویروس سینسیشیال تنفسی در دهه 1960 دریافت کردند مشاهده شد. محققان حالا می‌دانند چگونه واکسن ها را طراحی کنند تا از این واکنش آلرژیک جلوگیری کنند.
۵. چندین واکسن مختلف درحال توسعه هستند
دولت ایالات متحده از توسعه چندین واکسن مختلف از طریق Operation Warp Speed پشتیبانی می کند. هدف از این عملیات تحویل 300 میلیون دوز واکسن ایمن و موثر تا ژانویه 2021 است. دولت ایالات متحده با تعهد 8 میلیارد دلار به هفت واکسن مختلف COVID-19، سرمایه گذاری بزرگی انجام می دهد.
با حمایت از چندین واکسن COVID-19، دولت ریسک خود را جبران می کند. فقط یکی از این واکسن ها پس از اثبات ایمنی و موثر بودن در آزمایشات بالینی در سال 2021 در دسترس قرار می گیرد.
۶. واکسن‌هایی که از کارآزمایی‌های مرحله اول و دوم عبور می‌کنند
آزمایشات فاز I و فاز II در صورت ایمن بودن واکسن و ایجاد پاسخ ایمنی آزمایش می شوند. در حال حاضر نتایج حاصل از سه آزمایش مختلف واکسن امیدوار کننده است، که باعث تولید سطح آنتی بادی های خنثی کننده ضد اسپایک می شوند که دو تا چهار برابر بیشتر از آن است که در افراد بهبود یافته از COVID-19 دیده می شود. مودرنا، آکسفورد و شرکت چینیCanSino همگی ایمنی واکسن های خود را در آزمایشات فاز I و فاز II نشان داده اند.
۷. کارآزمایی‌های بالینی مرحله‌ی سوم درحال انجام است
در طی آزمایش فازسوم، مرحله آخر در فرآیند تولید واکسن، این واکسن روی ده ها هزار نفر آزمایش می شود تا مشخص شود برای پیشگیری از عفونت موثر و ایمن است یا نه واکسن های اکسفورد، مودرنا و NIH آزمایشات مرحله III را آغاز کرده‌اند. واکسن های دیگرCOVID-19 طی چند هفته مرحله سوم را شروع می کنند.
۸. تسریع در تولید و توزیع واکسن
عملیات Warp Speed سرمایه و تجهیزات لازم برای تولید میلیون ها دوز واکسن در مقیاس صنعتی حتی قبل از اینکه اثر و ایمنی واکسن قطعی شود را پرداخت می کند. این استراتژی باعث می‌شود به‌محض تایید ایمنی واکسن در کارآزمایی‌های مرحله سوم، ذخیره‌ای از آن از قبل موجود خواهد بود که می‌تواند بالافاصله توزیع شود. این رویکرد کمی محتاطانه تر و با روند طولانی تر از رویکرد روسیه است
۹. از هم‌اکنون با توزیع‌کنندگان واکسن قرار داد بسته می‌شود
شرکت مک کیسون، بزرگترین توزیع کننده واکسن در ایالات متحده از همین حالا قرارداد توزیع در برخی مناطق را بسته است.
اما با همه اینها فشار های سیاسی اقتصادی و اجتماعی کشورها برای تولید واکسن جدید باعت نشده است که واکسن ها بدون کارازمایی وارد بازار شوند.
من خوش بین هستم که در اواخر 2020 بدانیم کدام واکسن‌ها ایمن و بخصوص موثر هستند و کدام واکسن برای تزریق به جمعیت عمومی در سال 2021 انتخاب می شود.