یادداشت
نیکو بستانی
روزنامه نگار
اتصال حلقه علم، بهداشت و فرهنگ با فیلمسازی نوجوانان درباره کرونا
در بررسی خلاقیت و نحوهی پرورش آن، تعداد اندکی از تحقیقات به مسئله محیط و تأثیر آن در شکلگیری خلاقیت اشاره داشتهاند.
امروزه موضوع مهم در حوزهی رشد نوجوانان و رسیدن به دوران پرهیجان جوانی این است که آنها به جای ماجراجویی در محیط پیرامون، به دنبال ماجراجویی در تخیل، افسانهها و تقلید از تلویزیون و بازیهای کامپیوتری هستند و در نهایت دوران تصنعی را سپری میکنند که ساختهی ذهنی بالغتر پرداخته شده است.
مهمترین پیامد آن این است که نمیتوان از آنها انتظار خلاقیت و کنجکاوی داشت. چرا که در محیطهای بیتحرک و غیرمناسب به لحاظ انعطافپذیری و فعالیت آزاد ، در نهایت تبدیل به یک مصرفکننده افکار خواهند شد نه تولیدکننده آن.
حالا در چهارمین المپیاد فیلمسازی نوجوانان، یکی از رویکردهای تولید اثر، بنا به شرایط پیشآمده پس از شیوع ویروس کووید19، پرداختن به این بیماری است که خود این موضوع میتواند ذهن خلاق نوجوان را در برخورد با این اتفاق حسابنشده باز کند.
این موضوع که نوجوان در کنار سایر محورهای اعلام شده در این المپیاد، خود را در معرض پرداختن به یکی از مهمترین اتفاقات قرن قرار دهد، از چندین زاویه قابل تأمل و ارزیابی است.
رعایت بهداشت و پروتکلهای بهداشتی، بیش از آن که بتواند با دستورالعمل مستقیم به جامعه انتقال یابد نیاز به بهرهگیری از ظرفیت رسانه دارد و سینما به عنوان یک هنر/رسانه موثر، چنین امکانی را به راوی/خالق/سینماگر میدهد که در این چارچوب گام بردارد.
نگاه نوجوان به کرونا به مثابه یک معضل اجتماعی میتواند از زوایای مختلف و بر اساس ذهنیت و فرهنگ رفتاری، نو و متفاوت باشد. شاید این نگاه، با ترسیم کلیشهای از وقوع این اتفاق و لازمههای مقابله با آن، بسیار متفاوت باشد و بسته به نوع نگاه هر فرد، روایتی تازه در این راستا رقم بخورد که بر اساس آنچه پیشترگفته شد بسیار مناسب و بستری درست برای رشد خلاقیت هر فیلمساز نوجوان میباشد.
از سوی دیگر باید به این نکته توجه کرد که نوجوان امروز، به دلیل این که در معرض رسانههای روزآمد و متکثر و متنوع قرار دارد، میتواند حتی روایتی پیشرو و خلاق در مقابله با این تهاجم آسیبزا ارائه دهد.
ویژگی مهم و مشترک نوجوانان در هر جامعهای طراوت و پویایی است و امید و انگیزه پیروزی در این قشر از جامعه، جلوتر از دیگران قرار دارد. نوجوان وقتی روحیه شکستناپذیری خود را در نگارش یک ایده یا ساخت یک فیلم کوتاه برای المپیاد فیلمسازی دخیل میکند، نتیجه نهایی فیلمی است که ضمن آن که میتواند به عنوان سندی در روزگار پساکرونا، دارای جایگاه و اهمیت تاریخی باشد، با فرض این که کرونا به این زودیها از جامعه رخت برنخواهد بست، میتواند برای جامعهای که با انواع تلنگرهای روحی و روانی ناشی از این بیماری دست و پنجه نرم میکند، به اثرگذاری و فراگیری قابلملاحظهای برسد؛ به ویژه این که یکی از راههای افزایش ضریب ایمنی در تقابل با بیماریهای اینچنین، تقویت روحی و روانی اعلام شده است.
در تحلیل آثار ارائه شده به المپیاد فیلمسازی نوجوانان کشور طی سالهای گذشته، جسارت و نوآوری یکی از ظرفیتهایی است که در ارائهدهندگان ایده و فیلمسازان نوجوان مشترک بوده است. وقتی جسارت نوجوان فیلمساز در روایت خود از کرونا درهممیآمیزد، میتوان به محصول نهایی چشم دوخت و به آن امیدوار بود.
در فراخوان چهارمین المپیاد فیلمسازی، علاوه بر بندی که مستقیما درباره کروناست (درسهای کرونا برای رسیدن به آینده بهتر) سایر بندها هم از این فضا دور نیستند و شاید بتوانند در راستای «درسهای کرونا» جای بگیرند؛
نوجوان میتواند سایهروشنهای فرهنگ رفتار اجتماعی در تقابل با این ویروس ناشناخته را روایت کند.
او میتواند آرزو و امید خود را در پساکرونا، در عبور از این بیماری مهلک جستجو کند.
نوجوان میتواند حلقههای علمی، بهداشتی، اجتماعی و فرهنگی را با سینما به هم متصل سازد.
او میتواند فرهنگ استفاده از زیستبوم مجازی را در چگونگی بهرهگیری از فضای مجازی در اثر خود تبیین کند.
نوجوان میتواند شجاعت، صلابت و تأسی به قوانین و پروتکلهای بهداشتی را از ورای ایده و فیلم کنار هم قرار دهد و ثابت کند که فرهنگ و علم حرف اول را در این مسیر میزنند و بیتوجهی و سهلانگاری به این دو، چه ضربههای اجتماعی را به دنبال آورده است.
آنچه مسلم است، برپایی چهارمین المپیاد فیلمسازی نوجوانان در روزگار کرونا و اختصاص بخشی از آن به این ویروس مهاجم قرن، بیش از هر چیز میتواند همه را به نتایج خارقالعاده حاصل از ایجاد میدان برای نوجوان مستعد و علاقهمند به ظرف بیانی سینما، امیدوار سازد.