ضمن عرض سلام و ادب به محضر همکاران عزیز، تلاش های بی وقفه، مجدانه و ایثارگرانه آنان در تمامی کادرهای پزشکی را ارج می نهیم که با به مخاطره انداختن سلامت خویش و حتی تقدیم نمودن جان در خط مقدم مبارزه با بیماری ها و بخصوص اپیدمی بیماری کرونا سلامت جامعه را پاسداری می نمایند. این مقال بحث کوتاهی است در موضوع وظایف ذاتی، دائمی و مقطعی پزشکان و سایر گروه های اثرگذار پزشکی و مراجع اجتماعی در مهار بحران های بهداشتی که اپیدمی اخیر بیماری کرونا از جمله آنان می باشد.

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی پزشک 5 ستاره کسی است که در پنج زمینه بهترین و اثرگذارترین چهره را از خود نشان دهد و این پنج شخصیت حرفه ایی عبارتند از مراقب، تصمیم ساز، ارتباط گیرنده، رهبری اجتماعی و مدیر. بنابراین جایگاه والای طبابت محدود به تشخیص بیماری و صدور نسخه نیست که البته در تاریخ طب ایران نیز اینچنین نبوده و اطبا نفوذی عمیق بر سلامت جسمی و روحی و اجتماعی داشته و حتی در شکل گیری و قوام اعتقادات مردم اثرگذار بودند.

در زمان های بروز بحران سلامت که از جمله آن وقوع آندمی ها، اپیدمی ها و پاندمی ها و بروز هر نوع مخاطرات جمعی برای صحت و سلامت فرد و جامعه است، پزشکان بعنوان صاحب نظر، مرجع علمی و حرفه ایی و بخصوص بعنوان ملجاء و پناهگاه روانی و اجتماعی محسوب شده و بخودی خود نقش راهنما را ایفا می نمایند و جایگاه رهبری در موضوعات سلامت را پیدا میکنند. بر این اساس انتظار می رود تا در بحرانهای فراگیر سلامت، سایر مراجع حکومتی، سیاسی، دینی، اقتصادی و اجتماعی برای کسب نظرات کارشناسانه و دستورالعملهای لازم به آن ها مراجعه کرده و در پشت سر متخصصین به پشتیبانی آنان بپردازند. در هنگامه بلایای طبیعی و غیر طبیعی، دستگاه های متولی بهداشت، درمان، آموزش پزشکی و بهداشتی در قواره تصمیم گیران کلان عمل می نمایند و تک تک پزشکان و کادرهای شاغل در عرصه سلامت بعنوان کنشگران و رهبران منطقه ایی و موضعی پا به عرصه کارزار میگذارند، فلذا جمیع پزشکان و کادرهای پزشکی باید نسبت به مسئله بهداشتی روز و بحران جاری از دانش علمی و حرفه ایی لازم و مکفی برخوردار بوده و سطح آگاهی خود را افزایش دهند و از جانب دیگر آمادگی انتقال اطلاعات آگاهی بخش را به جامعه و با زبان عامه فهم داشته باشند.

اکنون که ایران عزیز در کنار سایر کشورهای منطقه و جهان در جبهه مبارزه با بیماری کرونا قرار گرفته و رزمی جدی و طاقت فرسا را آغاز نموده، جامعه پزشکی در پیشانی این جهاد عمومی قرار میگیرند و از آن ها انتظار میرود تا عین افزایش آگاهی های علمی و حرفه ایی خویش و پرهیز از اضطرابات، تنش های عمومی، تبلیغات گوناگون و بی اساس و مطالب غیر علمی مجدانه به آگاهی بخشی جامعه در سطح خرد و کلان آن بپردازند. بنابرین پزشک نه تنها با ارائه مراقبت ها و تصمیم گیری های حرفه ایی و علمی به پیشگیری، درمان و بهبود بیماری کمک می کند بلکه باید بتواند با ارتباط گیری مناسب و مستمر به رهبری مردم اطراف خود برای یک مبارزه هوشمندانه، سریع و موثر با گسترش بیماری نیزبپردازد. پزشکان باید بتوانند صحیح ترین، علمی ترین، مستدل ترین اطلاعات موجود را ابتدا خود فرا گیرند و سپس با زبان ساده و مردم پسند به آنها منتقل نمایند. از جانب دیگر پزشکان و کادرهای حرفه ایی پزشکی باید بتوانند با خنثی نمودن اطلاعات غلط که در پخش گسترده موجب گمراهی و سردرگمی می شود و مطالب نادرستی که توسط سودجویان برای کسب منافع مادی ساخته می شوند و یا ریشه در جهل علمی مبلغین آن دارند  نیز مبارزه آگاهانه نماید.

از همکاران کادر پزشکی و بخصوص پزشکان گرامی انتظار می رود تا در هر جایی که شاغلند، چه بخش خصوصی و مطب ها و چه در مراکز بزرگتر و بیمارستان ها، بدواً به تقویت اطلاعات شخصی خود پرداخته و سپس با جدیت و حوصله ضمن پاسخگویی علمی به مردم و مراجعین به آگاهی بخشی آنان بطور خودجوش بپردازند و در این بین از انتقال و انتشار مطالب بدون مستندات علمی و یا عامیانه بشدت پرهیز نموده و طبق آخرین آمار و اطلاعات و درمان های توصیه شده و یا روشهای بهداشتی پیشگیرانه که به تایید مراکز و یا مراجع معتبر علمی و پزشکی و اجرایی رسیده استفاده کنند.  متاسفانه در فضای مجازی دیده شده که معدودی از همکاران به بازنشر عامیانه های غیر مستدل پرداختند که این البته دور از شان علمی طب و طبیب است.

بنابرین پزشکان بعنوان رهبران سلامت در جامعه می بایست ضمن اطلاع رسانی درست، کامل و صادقانه از هرگونه تکثیراضطراب، تشتت و ترس بیش از حد دوری نموده و مردم را به آرامش دعوت نمایند. این مهم خود از روشهای درمان و از وظایف پزشکان در هر نوع بحران می باشد  چون پدیده اضطراب و فرآیند استرس خود موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و به گسترش و یا تشدید هر نوع بیماری و از جمله همین بیماری کرونا کمک میکند.

نکته مهم دیگر که باید به آن اشاره نمود، جایگاه دیگر گروه های اثرگذار اجتماعی در یک همت ملی برای مهار بحران ها می باشد. در بین سایر گروه های مرجع اجتماعی،  بخصوص از روحانیت و مراجع عظام انتظار می رود تا در این امر بهداشتی که با عموم جامعه سروکار دارد در کنار پزشکان و حتی پشت سر دستگاه بهداشتی کشور قرار گرفته و اقدامات کارشناسانه و نظرات علمی کادرهای تخصصی را تایید نموده و به خنثی سازی اطلاعات و رفتارهای غلط که گاهی متاسفانه ممکن است تحت عناوین دینی تبلیغ شوند، به اطبا و کادر بهداشتی کشور مساعدت برسانند. این عزیزان بهتر و بیشتر از ما آگاهند که در احکام و بخصوص مستحدثات نظرات کارشناسانه علمی ملاک بوده و از ارکان حکم یا فتوی میباشد. بنابرین فقها و روحانیون می توانند با اعتماد به نظرات مراجع بهداشتی و پزشکی و با محور قراردادن علم روز در این خصوص به نجات جان مردم در همه گیری هایی مثل بیماری کرونا کمک شایسه ایی کنند. امام خمینی (ره) در نامه ایی بسیار مهم در تاریخ 22/11/1361 خطاب به مجلس وقت اینگونه به رابطه فقه با موضوعات و جایگاه کارشناسان در امور دینی میپردازند:

از کارشناسان متعهد و متدین، در تشخیص موضوعات برای احکام ثانویه اسلام نظر خواهی شود که کارها به نحو شایسته انجام گیرد و این نکته نیز لازم است که تذکر داده شود که رد احکام ثانویه پس از تشخیص موضوع به وسیله عرف کارشناس، با رد احکام اولیه فرقی ندارد، چون هر دو احکام اللّه‏ هستند و نیز احکام ثانویه ربطی به اعمال ولایت فقیه ندارد و پس از رأی مجلس و انفاذ شورای نگهبان هیچ مقامی حق رد آن را ندارد. البته با همین دیدگاه بود که امام خمینی (ره) خود نیز احکام تاریخی و ماندگاری را صادر نمودند.

در این برهه حساس همکاری مسولین دستگاههای مختلف که با جماعت مردم سروکار دارند همانند مدارس، دانشگاه ها، پادگان ها بسیار ارزشمند و موثر است و بخصوص مراجع دینی و متولیان عتبات و مشاهد کریمه و آستان های زیارتی می توانند با ابلاغ دستورالعملهای بهداشتی صادره از مراجع کارشناسی معتبر و مورد تایید وزارت بهداشت کمک شایانی به تسریع روند مبارزه با اپیدمی بیماری کرونا بنماید و از شدت صدمات و تلفات و هزینه های مالی و جانی بکاهند. در راس آنها مراجع عظام تقلید میتوانند به صلاحدید خویش با صدور فتاوای متناسب موقعیت بحرانی، جامعه پزشکی و دستگاه بهداشت کشور را مبسوط الید گذاشته و در عین حال با ارجاع مردم به این نهادهای رسمی از گسترش اطلاعات غلطی که توسط برخی افراد معدود و بنام دین و یا طب اسلامی و امثالهم صورت میپذیرد پیشگیری فرمایند و یا از اقدامات احساسی معتقدین پرشور در اماکن عمومی و تجمعات پیشگیری نماید.

این اعتقاد راسخ وجود دارد که ایران عزیز باری دیگر با همت والای مردم، خدمتگزاران عرصه سلامت و همکاری مراجع اجتماعی و دینی می تواند در مبارزه با این بیماری فراگیر، حماسه آفرینی نموده و نمایی زیبا از همکاری چهارجانبه کادر پزشکی، مردم، نهادهای مدنی و مراجع دینی را به نمایش بگذارد.

به امید ایام بهتر و انشالله همگان به لطف خداوندی تندرست و برقرار باشند و بمانند.