بیماری کرونا ویروس جدید (کووید-19) از زمان شروع، به سرعت در سراسر جهان در حال گسترش است. سازمان جهانی بهداشت در 11 مارس 2020 (21 اسفند 1398) این بیماری را عالم‌گیر اعلام کرد. در ایران، اولین موارد مرگ ناشی از کووید-19 در تاریخ 19 فوریه 2020 (29 بهمن 1398) به طور رسمی اعلام شد و تا 16 مارس (26 اسفند) تعداد افراد مبتلا به بیماری 14991 نفر اعلام شد که از این میان 853 مورد فوت کرده و 4996 مورد بهبود یافتند.
خسارت‌های اقتصادی ناشی از شیوع کووید-19 با اعمال سخت‌ترین تحریم‌های سیاسی بر علیه ایران هم زمان شده است. با وجود انواع مختلف تحریم‌ها علیه ایران طی چهل سال گذشته، تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ایران از ماه مه 2019 (اردیبهشت 1397) به طور قابل توجهی افزایش یافته و اقتصاد ایران را با دشواری‌های طاقت‌فرسا مواجه نموده است. طی این تحریم‌ها، برای شرکت‌های غیر آمریکایی که با ایران وارد تجارت شوند، جریمه‌های سنگینی در نظر گرفته شده است. نظام سلامت ایران، اگر چه یکی از تاب‌آورترین نظام‌های سلامت در سطح منطقه مدیترانه شرقی شناخته می‌شود، از اثرات این تحریم‌ها مستثنی نبوده است. همه ابعاد پیشگیری، تشخیص و درمان کشور به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر تحریم‌ها قرار گرفته و سبب شده ایران در مواجهه با بحران‌ها دچار مشکل شود. کمبود تجهیزات پزشکی، دارویی و آزمایشگاهی از جمله تجهیزات پوششی و حفاظتی (مانند گان و ماسک) و داروهای ضروری سبب شده است که بار اپیدمی بیماری و تعداد تلفات آن افزایش یابد. علیرغم این که سازمان جهانی بهداشت و برخی از سازمان‌های بین‌المللی بشر دوستانه تعدادی از لوازم و ملزومات پزشکی مور نیاز را به ایران ارسال نموده‌اند، شیوع بیماری و اثرات تحریم‌ها سبب کاهش دسترسی به داروها و تجهیزات حیاتی شده‌اند، که بار شرایط دشوار پیشین نظام سلامت را افزوده است شرم‌آور است که بگوییم علاوه بر اینکه زندگی بسیاری از افراد در اثر این ویروس کشنده در خطر است، تحریم‌های شدید سبب کاهش دسترسی به ملزومات ضروری و مرگ تعداد بیشتری از افراد در ایران شده است.
اگر چه تحریم‌ها به ظاهر سلاح جنگی نیستند، اما به همان اندازه و شاید بیشتر کشنده هستند. به خطر انداختن سلامت جمعیت بشری برای اهداف سیاسی نه تنها غیر قانونی بلکه وحشیانه و غیر انسانی است. ما نباید اجازه دهیم که تاریخ تکرار شود. بیش از نیم میلیون کودک عراقی در سال 1994 و نزدیک به 000/40 نفر از مردم ونزوئلا در نتیجه تحریم‌های آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال‌های 2017 و 2018 جان خود را از دست دادند. جامعه جهانی سلامت باید این تحریم‌ها را جنایات جنگی تلقی نموده و خواستار پاسخگویی تحمیل‌کنندگان این تحریم‌ها باشد.
با توجه به عالم‌گیری کووید-19 و اثرات نگران‌کننده آن در ایران، جامعه جهانی باید در برابر تحریم‌هایی که جان میلیون‌ها ایرانی را به خطر می‌اندازد، بایستد. لازم است که شورای امنیت سازمان ملل و ایالات متحده آمریکا، ولو به طور موقت، موانع تأمین تجهیزات پزشکی حیاتی برای ایران را رفع نمایند. جامعه جهانی باید اثرات احتمالی تحریم‌ها بر روی کمک‌های بشر دوستانه را پیش‌بینی نموده و از وقع فجایع بیشتر در آینده پیشگیری کند. ویروس‌ها تبعیض قایل نمی‌شوند، انسان‌ها نیز نباید.
نویسنده مسئول: امیرحسین تکیان، دانشیار و مدیر گروه سلامت جهانی و سیاست‌گذاری عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، خیابان پورسینا، خیابان قدس، دانشکده بهداشت، تهران، ایران، صندوق پستی: 1417613151، شماره تلفن: 42933225 (21) 98+، takian@tums.ac.ir
اصل مقاله در LANCET