ﺳﻪشنبه، 28 فروردین 1403
  
  • 1398/08/05
روزنوشت

دکتر مهدی علیزاده

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران رییس هیات مدیره انجمن کاردمانی ایران

به مناسبت روز جهانی کاردرمانی

کاردرمانی یا Occupational Therapy (OT)  یکی از شاخه های توانبخشی می‌باشد. فلسفه کاردرمانی معتقد است که زندگی انسان با انجام کارهای روزمره (occupation) سازماندهی شده و معنا پیدا می‌کند؛ آسیب، بیماری یا اختلال باعث میشود انسان در انجام این آکوپیشن ها (کارها) با محدودیت هایی مواجه شود که سلامت او را با مشکل مواجه می سازد و در کاردرمانی اعتقاد بر آن است که با توانمند کردن فرد در انجام این کارها میتوان تمامی ابعاد از جمله فیزیکی، ذهنی، روانی و اجتماعی سلامت او را ارتقا داد و بهبود بخشید.

منظور از اکوپیشن، امور و کارهایی است که یک فرد در زندگی، متناسب با سن و فرهنگ خود به انجام آنها نیاز دارد، از او انتظار می رود و خودش می‌خواهد که آن ها را انجام دهد. آکوپیشن ها شامل مراقبت از خود، مشارکت در امور اجتماعی، انجام شغل، بازی و اوقات فراغت، تحصیل و خواب و استراحت می باشند؛ یعنی همه آنچه با هم زندگی یک فرد را میسازند و شبانه روزی او را سازماندهی می کند. شرایط مختلف، بیماری ها و اختلالاتِ منجر به ناتوانی می‌توانند انجام این کارها را با موانعی روبرو ساخته و استقلال فردی و در ادامه، کیفیت زندگی او را با نقصان مواجه سازند.

در کاردرمانی به سلامت یک فرد به صورت سیستمی پویا نگاه می شود که حاصل تعامل شرایط "فرد"، "محیط" و "اکوپیشن"‌هایی است که لازم است در زندگی خود انجام دهد. همچنین در کاردرمانی اعتقاد بر آن است که هر فرد نقشها، وظایف و روتین های زندگی منحصر به فرد دارد که انجام آنها ممکن است با وجود شرایط ناتوان کننده‌ یک بیماری مختل شده باشند. بدین ترتیب کاردرمانگران با نگاهی کل نگر (holistic)، مُراجع محور (Client-centered) و نظام‌مند، با انجام مداخلاتی در هر سه بعد ذکر شده (شخص، محیط و آکوپیشن) به توانمند کردن مراجع خود می پردازند. این فرد ممکن است یک کودک، بزرگسال و یا یک سالمند با هر نوع اختلال اعم از تکاملی، نورولوژیک یا ارتوپدیک باشد.

بنابراین کاردرمانی مجموعه محدودی از تکنیک ها نیست که تنها بر یک بُعد سلامت اثر بگذارد؛ بلکه کاردرمانگر مداخلاتی را طراحی می‌کند که با حمایت و توانمندسازی فرد، تمامی ابعاد فیزیکی، روان شناختی و اجتماعی سلامت او را بهبود می بخشد. چنین نگرشی در درمان منجر می شود تا در فرد مراجعه کننده علیرغم هر درجه از ناتوانی و در هر دوره سنی، حس جدیدی از هدفمند بودن زندگی، انگیزش، باور و امید ایجاد شده و نگرش وی را برای زندگی و احساس خوب زیستن تغییر دهد و این مفهوم "ارتقاء سلامت و خوب زیستن" با هر شرایطی هر چند ناتوان‌کننده است و به عنوان شعار روز جهانی کاردرمانی توسط فدراسیون جهانی کاردرمانی اعلام شده است.

نقش مهم پزشکی، کمک به "زنده ماندن" افراد و نقش مهم کاردرمانگر کمک به "زندگی کردن" افراد در بالاترین کیفیت ممکن است. در پزشکی، پزشک برای چگونه زنده ماندن فرد تصمیم می گیرد و در ادامه آن، در کاردرمانی با نگاهی کل نگر و مراجع محور، برنامه درمانی اختصاصاً برای بهتر کردن شرایط زندگی وی و رسیدن به حداکثر استقلال فردی با مشارکت خود وی در فرایند درمان طراحی می شود.

امید است این حرفه تخصصی هر چه سریعتر و بیش از پیش به جایگاه واقعی خود در نظام سلامت دست یابد.