چهارشنبه، 5 اردیبهشت 1403
  
  • 1398/12/06
روزنوشت

دکتر سید جلیل حسینی _ رییس مرکزتحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری

دکتر شهرزاد نعمت اللهی، استادیار اپیدمیولوژی، مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

به مناسبت هفته ملی سلامت مردان

سلامت مردان از جنبه های مختلفی از سلامت زنان متفاوت است و این تفاوت ها مدت هاست که در آمار و گزارشات سازمان های بین المللی سلامت منعکس شده اند. در سرتاسر جهان امیدزندگی بدوتولد (نشان دهنده سالهایی که انتظار می رود یک نوزاد با وجود شرایط کنونی سلامتی در آن جامعه، بتواند زندگی کند) در مردان به طور متوسط 4 سال کمتر از زنان است (69 سال در مردان در مقابل 74 سال در زنان). بخشی از این اختلاف در امیدزندگی بدوتولد منتسب به بالاتر بودن شیوع عوامل خطر و علل مرگ در مردان در مقایسه با زنان است به گونه ای که تازه ترین گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2019 میلادی نشان می دهد از 40 علت اصلی میرائی در جهان 33 علت در مردان شیوع بالاتری دارد.

بر این اساس و با هدف شناسائی و اطلاع رسانی درخصوص پیشگیری و غربالگری بیماری های خطیر و بدون علامت در بین مردان، تعیین یک روز تحت عنوان "روز ملی سلامت مردان" برای اولین بار در ایران در سال 1384 توسط ریاست محترم وقت انجمن اورولوژی ایران (جناب آقای دکتر سیدجلیل حسینی) پیشنهاد شد. این پیشنهاد مورد اقبال سایر شاخه های انجمن قرار گرفته و با مساعدت های دفتر سلامت خانواده و جمعيت و معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ، از سال 1385 روز ملی سلامت مردان در هفته اول اسفندماه رسماً آغاز گردید. گرامیداشت روز ملی سلامت مردان در ایران در زمان خود یک اقدام کم نظیر علمی در سطح منطقه به شمار می رفت. با وجودی که هم اکنون بیش از 14 کشور در سرتاسرجهان روز یا هفته ملی سلامت مردان را گرامی می دارند، در زمان نامگذاری این روز در ایران (سال 1385) تنها در چهار کشور ایالات متحده آمریکا، روسیه، چین و استرالیا گرامیداشت این روز برگزار می شد.

روز و هفته ملی سلامت مردان طی دهه اول عمر خود شاهد فعالیت های علمی و اجتماعی متعددی در سطح کشور با همکاری معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، دانشگاه های علوم پزشکی کشور، سازمان نظام پزشکی، شهرداری و نمایندگان انجمن های علمی بود که از آن جمله می توان به برگزاری پانل ها و همایش های علمی متعدد، ارائه مشاوره و معاینه رایگان برای کارگران کارخانجات، دانش آموزان مدارس و جامعه عمومی، و اعزام دستیاران اورولوژی با هدف اطلاع رسانی، معاینه و تشخیص زودرس به مراکز جامع خدمات سلامت در شهرستان های دوردست اشاره نمود. 

پس از 10 سال اطلاع رسانی و خدمات اجتماعی (95-1385)، هفته ملی سلامت مردان در دهه دوم عمر خود وارد دوره جدیدی شده است که همراه با تدوین اهداف تازه ای مانند تولید و توسعه شواهد اپیدمیولوژیک بومی و تقویت بدنه پژوهشی و تحقیقاتی در موضوعات مرتبط با سلامت مردان، و ضرورت انتشار این شواهد با برنامه ریزان و سیاست گذاران سلامتی در کشور می باشد. راه اندازی اولین مرکز تحقیقات سلامت مردان (دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) توسط جناب آقای دکتر سیدجلیل حسینی، دستیابی به اهداف ذکرشده در بالا را هموارتر نموده است. هم اکنون مرکز تحقیقات سلامت مردان چندین پروژه تحقیقاتی با اولویت موضوعات سلامت مردان را در دست اجرا دارد که از آن جمله می توان مگاپروژه ترسیم سیمای سلامت مردان در کشور را نام برد. این پروژه عظیم با هدف دستیابی به تصویری کلی از وضعیت سلامت جسمی و روحی مردان از طریق تجمیع نتایج مقالات و انتشارات موجود در زمینه های مختلف سلامت مردان، ترسیم وضعیت کلی سلامتی در آنها و تنظیم اولویت های تحقیقاتی سلامت مردان برای مراکز تحقیقاتی مرتبط در سراسرکشور طراحی شده و هم اکنون در حال اجرا می باشد.

همگام با فعالیت مرکز تحقیقات سلامت مردان، راه اندازی مجله "سلامت مردان" به عنوان اولین و تنها مجله علمی و تخصصی در حیطه موضوعات سلامت مردان در ایران و خاورمیانه از دیگر اقدامات ریاست محترم مرکز تحقیقات سلامت مردان در زمینه کمک به انتشار شواهد معتبر به جامعه علمی و عمومی بوده است. این مجله که از همکاری طیف وسیعی از اساتید و خبرگان ایرانی و بین المللی با رزومه برجسته علمی و حرفه ای در قالب اعضای هیئت تحریریه توانمند بهره برده است هم اکنون با رتبه علمی-پژوهشی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مشغول به فعالیت می باشد. 

امروزه جامعه علمی متفق القول است که مردان در بسیاری از شاخص های سلامتی مانند میزان های ابتلا و میرائی از بسیاری از بیماری های واگیر و غیر واگیر وضعیت ناامید کننده تری نسبت به زنان دارند. به طور مثال، نتایج گزارشات جهانی توسط سازمان بهداشت جهانی (سال 2019) نشان می دهد در سرتاسر جهان مرگ در گروه های سنی زیر پنج سال در پسران 11درصد بیش از دختران است، مردان بالغ میزان های بالاتری از ابتلا به عفونت HIV را دارند (بجز در منطقه آفریقا) و شانس 70درصد بیشتر برای ابتلا به بیماری سل دارند. در زمینه آسیب ها و حوادث نیز مردان به طور میانگین 75 درصد احتمال بیشتر برای مرگ در اثر خودکشی، 4برابر احتمال بیشتر برای مرگ در اثر دگرکشی (قتل)، و 2برابر احتمال بیشتر برای مرگ در اثر حوادث رانندگی را دارند. سهم بیشتر در بیماری ها و میرائی نزد مردان زمینه ساز ایجاد پویش ها و فعالیت های اجتماعی بی شماری نیز در سرتاسر جهان شده است که از آن جمله می توان به پویش جهانی MOVEMBER (گرامیداشت روز سلامت مردان در 21 نوامبر هرسال)، گرامیداشت روز سلامت مردان در قاره اروپا (در کشورهای بریتانیا، اتریش،ایرلند و کشورهای اسکاندیناوی)، و پویش های متعدد در ایالات متحده آمریکا اشاره نمود.

علیرغم خرد بالا و آینده نگری دست اندرکاران بهداشتی در کشور ما برای گرامیداشت سلامت مردان، این موضوع همچنان در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های سلامتی در کشور فراموش شده باقی مانده است. از آنجائی که مشخص شده بهترین رویکرد برای ارتقاء سلامت مردان تدوین یک چارچوب مفهومی برای برابری جنسیتی در خدمات سلامتی است، پرداختن به نقش مردان در ارائه خدمات بهداشتی و لحاظ کردن این زیرگروه بزرگ جمعیتی در برنامه های مراقبت بویژه برنامه های مراقبتی زنان و کودکان می تواند فواید بسیاری برای جامعه داشته باشد.

براین اساس، مرکز تحقیقات سلامت مردان و مجله علمی سلامت مردان در تلاش است با انجام تحقیقات معتبر و بومی، گردآوری یافته های اپیدمیولوژیک و تشکیل شبکه سلامت مردان، و لحاظ نمودن نظرات خبرگان و ذینفعان، بتواند ضرورت ادغام خدمات مرتبط با سلامت مردان در بسته های خدماتی بهداشتی در کشور را تبیین نموده و اهمیت سلامت این زیرگروه جمعیتی را در ارتقاء سلامت آحاد جامعه ایران بیش از پیش برجسته نماید.